این روزها اگر پایتان به دنیای برنامهنویسی باز شده باشد – حتی اگر فقط در حد یک دوره آموزشی آنلاین – احتمالاً اسم «گیتهاب» به گوشتان خورده. اسمش کمی گنگ است، کاربردهایش هم در نگاه اول کمی پیچیده به نظر میرسد، اما پشت همین ظاهر فنی، دنیایی از نظم، همکاری و البته کد نهفته است.
گیتهاب فقط یک سایت نیست؛ یک زیستبوم (یا اگر بخواهیم کمی شاعرانه بگوییم: یک کهکشان) برای نگهداری، مدیریت و اشتراکگذاری کد است. اما دقیقاً Github چیست؟ چرا اینقدر برای توسعهدهندگان مهم شده؟ و آیا فقط مخصوص برنامهنویسهاست یا ماجرا فراتر از ابزاری برای برنامهنویسی است؟
در این مقاله به همه این سؤالات پاسخ خواهیم داد و در نهایت یاد میگیریم که چطور وارد این دنیای قدرتمند شویم و قدمبهقدم اکانت خودمان را بسازیم. اگر پس از آشنایی با این ابزار به فکر ارتقای پروژه با آن افتادید، پیشنهاد میکنیم مقالهٔ «سرور ابری چیست و چه کاربردی دارد؟» را هم از دست ندهید؛ چون گیتهاب در ترکیب با یک سرور ابری قدرتمند، میتواند از یک ابزار ساده به یک سکو پرتاب برای پروژهٔ شما تبدیل شود.
پیشنهاد مطالعه: سرور ابری یا Cloud Server چیست؟ چه کاربرد، انواع و مزایایی دارد؟
فهرست مطالب
Github چیست و چه کاربردهایی دارد؟
گیتهاب (GitHub) یک سرویس آنلاین برای میزبانی مخازن کد است که از سیستم کنترل نسخهی گیت (Git) پشتیبانی میکند. اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم Github چیست: گیتهاب شبیه یک درایو ابری مخصوص کدنویسهاست؛ جایی که میتوانید کدها را نگهداری کنید، آنها را با دیگران به اشتراک بگذارید، تغییرات را دنبال کنید و حتی با تیمی از افراد مختلف روی یک پروژه کار کنید.
اما فقط همین نیست. گیتهاب در سالهای أخیر تبدیلشده به یکی از مهمترین بسترهای همکاری در جهان توسعه نرمافزار. از تیمهای کوچک استارتاپی تا غولهای تکنولوژی مثل گوگل و مایکروسافت، همه بهنوعی از این پلتفرم برای پیشبرد پروژههایشان استفاده میکنند.
با استفاده از گیتهاب میتوانید:
- پروژههای نرمافزاریتان را مدیریت کنید، آن هم با قابلیتهایی مثل شاخهبندی (Branching) و بازبینی کد (Code Review)
- با سایر توسعهدهندگان همکاری کنید؛ حتی اگر کیلومترها دور باشید
- تغییرات کد را در طول زمان ردیابی کنید و به نسخههای قبلی برگردید
- مستندات و فایلهای راهنما را ثبت و نگهداری کنید
- از سیستم تیکتینگ برای پیگیری باگها و پیشنهادها استفاده کنید
- کدهای منبعباز دیگران را بررسی و استفاده کنید یا حتی در آنها مشارکت داشته باشید
پس اگر بخواهیم خیلی خلاصه بگوییم Github چیست: جایی است که کدها فقط ذخیره نمیشوند، بلکه زندگی میکنند، رشد میکنند و همکاری میآفرینند.
گیت و گیتهاب چه تفاوتی دارند؟
وقتی برای اولین بار با مفهوم Github چیست روبرو میشوید، چیزهایی ممکن است بشنوید که شما را کمی گیج کنند. یکی از آنها واژه گیت در کنار گیتهاب است. مخصوصاً وقتی ببینید که خیلیها این دو واژه را بهجای هم استفاده میکنند. اما حقیقت این است که گیت (Git) و گیتهاب (GitHub) دو چیز کاملاً متفاوتاند، حتی اگر اسمشان شبیه باشد.
گیت (Git) چیست؟
گیت یک نرمافزار کنترل نسخه است. یعنی ابزاری که روی سیستم شخصی شما نصب میشود و کمک میکند تغییرات فایلها (معمولاً فایلهای کد) را ثبت، پیگیری و مدیریت کنید. اگر بخواهیم خیلی خلاصه بگوییم، گیت شبیه ماشین زمان است برای پروژههایتان؛ هر تغییری که در کد بدهید، گیت ثبتش میکند تا بعداً بتوانید مقایسهاش کنید، عقبگرد بزنید یا بررسیاش کنید.
Github چیست؟
همانطور که گفتیم، گیتهاب یک پلتفرم آنلاین برای ذخیره و اشتراکگذاری مخازن گیت است. یعنی جایی که میتوانید پروژههایی را که با گیت روی کامپیوترتان ساختهاید، آپلود کنید به اشتراک بگذارید یا حتی با دیگران روی آنها همکاری کنید. و در یک جمله:
Git مثل دفترچه یادداشت شماست، GitHub مثل یک کتابخانه عمومی که میتوانید دفترچهتان را آنجا بگذارید و با دیگران به اشتراک بگذارید.
توضیح اصطلاحات رایج مربوط به Github چیست؟
وقتی میپرسیم Github چیست؟ در واقع داریم به دنیای جدیدی وارد میشویم با اصطلاحاتی که اگر تازهوارد باشید، ممکن است کمی ترسناک بهنظر برسند. اما نگران نباشید، قرار نیست با زبان بیگانهای طرف باشید. در این بخش مهمترین اصطلاحات را ساده و روشن توضیح میدهیم:
Repository:
جایی که پروژهی شما در گیتهاب نگهداری میشود. مثل یک پوشه که شامل همهچیز است: کد، تنظیمات، تاریخچه تغییرات و…
Commit:
هر بار که شما تغییری را در پروژه ذخیره میکنید، یک کامیت انجام دادهاید. هر کامیت شامل توضیحی کوتاه از آن تغییراست.
Branch:
اجازه میدهد نسخههای مختلفی از پروژهتان بسازید بدون اینکه به نسخه اصلی دست بزنید. برای تست ایدههای جدید یا رفع باگها خیلی کاربرد دارد.
Merge:
وقتی تغییرات یک شاخه را با شاخه اصلی (معمولاً به نام Main یا Master) ترکیب میکنید، درواقع دارید merge انجام میدهید.
Fork:
یک نسخهی کپی از یک پروژهی دیگر است که در حساب شما ذخیره میشود و میتوانید آن را دستکاری کنید. بدون اینکه پروژه اصلی را تغییر دهید.
Pull Request:
وقتی خواستید تغییراتتان را در پروژهی اصلی اعمال کنید (مثلاً بعد از فورک)، از Pull Request استفاده میکنید. اینجاست که همکاری واقعی در گیتهاب شکل میگیرد.
Issue:
ابزاری برای گزارش باگ، پیشنهاد ویژگی جدید یا طرح پرسش. تیمهای حرفهای از Issue برای مدیریت پروژه استفاده میکنند.
آیا گیتهاب فقط مخصوص برنامهنویسهاست؟
از ابتدای مقاله که درباره Github چیست توضیح دادیم تمرکز ما روی برنامهنویسی بود و شاید این تصویر هم پیشآمده باشد که این ابزار برای راحتی برنامهنویسان ایجاد شده است. اما باید گفت که اگرچه در اصل این ابزار برای برنامهنویسها ساخته شده اما امروز گستره کاربرد آن فراتر رفته. چرا؟ چون گیتهاب فقط «محل ذخیرهٔ کد» نیست؛ بلکه یک سیستم مدیریت نسخه و همکاری تیمی است.
چه کسانی غیر از برنامهنویسان میتوانند از گیتهاب استفاده کنند؟
گروه | کاربرد گیتهاب برای آنها |
---|---|
نویسندگان | برای نوشتن و نگهداری نسخههای مختلف از کتابها یا اسناد متنی. حتی بعضی کتابها به صورت Open Source روی گیتهاب منتشر شدهاند. |
طراحان | برای ذخیره و نسخهبندی فایلهای گرافیکی، مخصوصاً اگر در قالبهای متنی مثل SVG باشند. |
محققان و دانشجویان | برای مدیریت پروژههای تحقیقاتی، اشتراکگذاری دادهها و همکاری با دیگر پژوهشگران. |
مدیران پروژه | استفاده از قابلیتهای Issue و Projects برای مدیریت کارها و تیمها. |
افراد علاقهمند به متن باز | حتی اگر کدنویس نباشید، میتوانید در مستندات یا طراحیها مشارکت کنید. |
پس بله، اگرچه گیتهاب در نگاه اول مخصوص برنامهنویسهاست، اما هر کسی که با فایلها، اسناد و همکاری تیمی سروکار دارد، میتواند از آن بهره ببرد.
بررسی مزایا و معایب استفاده از GitHub
حالا که دیدیم Github چیست و چه کسانی میتوانند از آن استفاده کنند، بیایید مزایا و معایب این پلتفرم را نیز بررسی کنیم. در جدول زیر میتوانید این ویژگیها را در دستهبندیهای مختلف بخوانید.
دستهبندی | مزایا | معایب |
---|---|---|
مدیریت پروژه | امکان مدیریت وظایف با Issue و Project Board – مناسب برای کار تیمی و Agile | برای پروژههای ساده، ممکن است بیشازحد پیچیده بهنظر برسد |
کنترل نسخه | ثبت دقیق تمام تغییرات، امکان بازگشت به نسخههای قبلی، مستندسازی خودکار کدها | در ابتدا کمی نیاز به یادگیری دارد |
همکاری تیمی | ابزارهایی مثل Pull Request، Review، Comment و Fork – مناسب برای همکاری با تیمهای بزرگ حتی از راه دور | در صورت نداشتن نظم در پروژه، همکاری تیمی میتواند چالش برانگیز باشد. |
میزبانی ابری | پروژه شما همیشه در دسترس است، بدون نیاز به هاست جداگانه | پروژههای رایگان بهطور پیشفرض عمومیاند (مگر اینکه اکانت پرمیوم داشته باشید) |
جامعه توسعهدهنده | میلیونها پروژه متن باز برای یادگیری، مشارکت یا الهام گرفتن | ممکن است پروژههای بیکیفیت یا بدون پشتیبانی هم در میان آنها باشد. |
امنیت | سیستمهای کنترل دسترسی، گزارش آسیبپذیری و ابزارهای DevSecOps | امنیت بالا است، اما برای سازمانها نیاز به تنظیمات حرفهای دارد |
آموزش گامبهگام ساخت اکانت گیت هاب
پس از اینکه فهمیدیم Github چیست، نوبت به ورود به گیت هاب و ساخت اکانت در آن میرسد. برای این کار کافی است مراحل زیر را دنبال کنید.
۱- ابتدا وارد سایت گیت هاب شوید و بر روی sign up کلیک کنید.
۲- در صفحه جدیدی که بازشده است باید برای خودتان نام کاربری، رمز عبور و ایمیل معتبر وارد کنید.
۳- پس از اینکه اطلاعات را وارد کردید با زدن بر روی continue، گیتهاب از شما آزمون تأیید هویت انسانی کوتاهی خواهد گرفت و سپس به ایمیلی که در مرحله قبلی وارد کردید یک کد تأیید ارسال میکند.
۴- پس از اینکه ثابت کردید ربات نیستید به ایمیل خود بروید و کد فرستاده شده را وارد کنید و پس این کار وارد صفحه زیر میشوید که باید نام کاربری و رمز عبورتان را وارد کنید تا بتوانید با موفقیت وارد برنامه گیت هاب شوید.
۵- درصورتی که اطلاعات خودتان را درست وارد کرده باشید به صفحه پروفایل خود وارد میشوید.
چرا برای استفاده حرفهای از گیتهاب به سرور ابری نیاز دارید؟
تا اینجای مقاله با مفهوم «Github چیست»، ماهیت، کاربردها و نحوه استفاده از آن آشنا شدیم. اما برای کار حرفهای با گیتهاب، صرف داشتن یک مخزن کد کافی نیست. گیتهاب ابزاری عالی برای مدیریت نسخهها، همکاری تیمی و اشتراکگذاری کد است، اما نمیتواند جای یک محیط عملیاتی واقعی را بگیرد. برای اجرا، تست و استقرار پروژهها به زیرساختی نیاز است که همواره در دسترس، قابلاعتماد و مقیاسپذیر باشد.
سرور ابری: حلقهی مفقوده بین کدنویسی و اجرا
سرورهای ابری این امکان را فراهم میکنند که پروژههای نرمافزاری مستقیماً در یک محیط آنلاین اجرا، تست و ارائه شوند. با استفاده از سرور ابری میتوانید:
- نسخههای مختلف پروژه را بهصورت زنده آزمایش کنید.
- خروجی واقعی کدها را به تیم یا مشتری نمایش دهید.
- ابزارهای وابسته مانند دیتابیس، API و سرویسهای جانبی را بهراحتی در کنار پروژه اجرا کنید.
- زیرساخت پروژه را مطابق با نیازهای واقعی توسعه و گسترش دهید.
استفاده از سرور ابری در کنار گیتهاب، پروژه شما را از یک مخزن صرفاً ذخیرهسازی به یک بستر پویا و قابل اجرا تبدیل میکند.
ابر فردوسی، پیشتاز در سرورهای ابری امن و قدرتمند
ابر فردوسی بهعنوان یک استارتاپ پیشتاز و جوان، خدمات سرور ابری را با تمرکز بر نیاز توسعهدهندگان و شرکتهای نرمافزاری ارائه میدهد. مزایای اصلی استفاده از خدمات ما:
- راهاندازی سریع و آسان بدون نیاز به دانش زیرساختی پیچیده
- هزینه مقرونبهصرفه در مقایسه با سرویسهای خارجی و رقبای داخلی
- دسترسی به پشتیبانی فارسیزبان
- سازگاری با ابزارهای توسعه و قابلیت یکپارچهسازی با GitHub
اگر قصد دارید پروژهای را که روی گیتهاب نگهداری میکنید به مرحله اجرا برسانید، سرور ابری ابر فردوسی میتواند گزینه مناسب شما برای شروع باشد.
سؤالات متداول Github چیست و ساخت اکانت
Github چیست و چه کاربردی دارد؟
گیتهاب یک پلتفرم میزبانی کد و همکاری تیمی است که از سیستم کنترل نسخه گیت استفاده میکند.
آیا گیتهاب رایگان است؟
بله، گیتهاب طرح رایگان دارد که برای بسیاری از پروژهها کافی است، اما فقط میتوان با آن تا سه نفر را به هر پروژه اضافه کرد و برای پروژههای بزرگ باید اشتراک تهیه کرد.
آیا میتوان بدون دانش برنامهنویسی از گیتهاب استفاده کرد؟
بله، افرادی که در حوزههای نویسندگی، مستندسازی، طراحی یا مدیریت پروژه فعالاند نیز میتوانند از گیتهاب بهرهمند شوند.
گیت و گیتهاب چه تفاوتی دارند؟
گیت یک ابزار کنترل نسخه است، اما گیتهاب یک سرویس آنلاین است که از گیت استفاده میکند و امکانات بیشتری برای همکاری و میزبانی کد فراهم میسازد.
آیا گیتهاب جایگزین فضای ذخیرهسازی مثل Google Drive است؟
خیر، گیتهاب مخصوص ذخیرهسازی و مدیریت کد است، نه فایلهای عمومی یا رسانهای
چگونه میتوان پروژهای را در گیتهاب به اشتراک گذاشت؟
با ایجاد یک مخزن (Repository) جدید و تنظیم دسترسی عمومی، میتوانید پروژه خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.
گیتهاب برای چه نوع پروژههایی مناسب است؟
برای پروژههای برنامهنویسی، متنباز، توسعه تیمی، مدیریت نسخه و مستندسازی مناسب است.
لطفاً سؤالات و نظرات خود را از طریق بخش کامنتها با ما درمیان بگذارید.