نرم‌افزار ایویوز چیست؟ ابزار قدرتمند تحلیل آماری و اقتصادسنجی حرفه‌ای

اقتصاد مدرن، جهانی غرق در داده است. از پیش‌بینی نرخ تورم گرفته تا تحلیل نوسانات بازارهای مالی، همه‌چیز به توانایی ما در خواندن و تفسیر صحیح اعداد بستگی دارد. اما در این صنعت، ابزارهایی هم وجود دارند که فراتر از پردازش داده‌ها به آن‌ها معنا می‌بخشند. نرم افزار آماری ایویوز (EViews) یکی از کلیدی‌ترین و قدرتمندترین این ابزارها است که به‌طور تخصصی برای اقتصاددانان، محققان و تحلیلگران مالی طراحی شده‌است.

اگر دانشجوی اقتصاد هستید، در یک مؤسسه مالی کار می‌کنید یا صرفاً به‌دنبال درک عمیق‌تر الگوهای پنهان در داده‌های اقتصادی هستید، این مقاله برای شما نوشته شده‌است. ما به شما نشان می‌دهیم که نرم افزار ایویوز چیست، چه فرصت‌هایی را برای شما ایجاد می‌کند و چگونه می‌توانید از تمام پتانسیل آن، حتی برای سنگین‌ترین تحلیل‌ها بهره‌مند شوید.

نرم افزار ایویوز چیست؟

اگر بخواهیم در یک جمله بگوییم نرم افزار Eviews چیست، باید آن را «استاندارد صنعت حاضر برای تحلیل سری‌های زمانی و اقتصادسنجی» بنامیم. برخلاف نرم‌افزارهای آماری همه‌کاره، ایویوز تمام تمرکز خود را بر روی ابزارهایی گذاشته که برای تحلیل داده‌هایی که در طول زمان ثبت شده‌اند (مانند قیمت سهام، نرخ تولید ناخالص داخلی یا داده‌های آب‌وهوایی) حیاتی هستند.

این نرم‌افزار آماری ایویوز که نام آن مخفف Econometric Views (دیدگاه‌های اقتصادسنجی) است به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به نوشتن کدهای پیچیده، مدل‌های آماری قدرتمندی را بسازند، آن‌ها را آزمون کنند و برای پیش‌بینی آینده از آن‌ها بهره ببرند. به گفته ویکی‌پدیا، این نرم‌افزار به‌دلیل ترکیب یک رابط کاربری گرافیکی ساده با موتورهای تحلیلی بسیار پیشرفته به انتخاب اول بسیاری از دانشگاه‌ها، بانک‌های مرکزی و مؤسسات تحقیقاتی در سراسر جهان تبدیل شده‌است.

کاربرد نرم افزار ایویوز چیست؟ Eviews در دنیای واقعی

دانستن اینکه نرم افزار ایویوز چیست تنها بخشی از ماجراست. قدرت واقعی این ابزار زمانی بهتر درک می‌شود که ببینیم در عمل چه گره‌هایی از کار اقتصاددانان، پژوهشگران و تحلیلگران باز می‌کند. ایویوز نوعی نرم‌افزار تخصصی برای هرکسی است که با داده‌های وابسته به زمان سروکار دارد. در ادامه به مهم‌ترین حوزه‌هایی که کاربرد نرم افزار ایویوز در آن‌ها پررنگ است نگاهی می‌اندازیم.

۱- تحلیل سری‌های زمانی

تحلیل سری‌های زمانی (Time Series Analysis)، ستون فقرات این نرم‌افزار را تشکیل می‌دهد و نقطه قوت آن محسوب می‌شود. هر داده‌ای که در طول زمان ثبت می‌شود -مثلاً نرخ بیکاری فصلی یا قیمت روزانه یک سهم در بورس- یک سری زمانی است. ایویوز به شما اجازه می‌دهد تا:

• الگوها را شناسایی کنید: آیا داده‌های شما روند صعودی دارند؟ آیا نوسانات فصلی در آن‌ها تکرار می‌شود؟
• مدل‌سازی کنید: با استفاده از مدل‌های قدرتمندی مانند ARIMA و GARCH، رفتار داده‌ها را شبیه‌سازی کنید.
• آینده را پیش‌بینی کنید: با اتکا به الگوهای گذشته، آینده یک متغیر را با درجه اطمینان مشخصی تخمین بزنید.

همانطور که راهنمای منتشرشده در Number Analytics نشان می‌دهد، سادگی اجرای این مدل‌های پیچیده در ایویوز، آن را به گزینه‌ای بی‌رقیب برای تحلیل‌های زمانی تبدیل کرده‌است.

۲- مدل‌سازی و پیش‌بینی‌های اقتصادی

دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ برای تصمیم‌گیری‌های کلان خود به پیش‌بینی‌های دقیق از متغیرهای اقتصادی نیاز دارند. تحلیل آماری با ایویوز در این حوزه نقشی حیاتی ایفا می‌کند. اقتصاددانان از این ابزار برای ساخت مدل‌های ساختاری اقتصادسنجی (Structural Econometric Models) استفاده می‌کنند تا روابط پیچیده میان متغیرهای مختلف اقتصادی را درک کنند.

برای مثال بیایید ببینیم که در بانک مرکزی، کاربرد نرم افزار ایویوز چیست؟ بانک مرکزی می‌تواند از ایویوز برای مدل‌سازی تأثیر تغییر نرخ بهره بر روی تورم و سرمایه‌گذاری استفاده کند. این قابلیت‌ها به سیاست‌گذاران کمک می‌کنند تا پیامدهای تصمیمات خود را پیش‌از اجرا ارزیابی کنند.

۳- تحلیل‌های مالی و مدیریت ریسک

بازارهای مالی ذاتاً پرنوسان و غیرقابل‌پیش‌بینی هستند. اگر می‌خواهید بدانید که در بازارهای مالی کاربرد نرم افزار Eviews چیست، باید گفت که ایویوز به تحلیلگران مالی ابزاری می‌دهد تا این نوسانات (Volatility) را اندازه‌گیری کرده و ریسک سرمایه‌گذاری را مدیریت کنند. تحلیلگران می‌توانند با استفاده از ایویوز، بازدهی دارایی‌های مختلف را مدل‌سازی کنند و میزان ریسک پرتفوی خود را در سناریوهای گوناگون بسنجند. شرکت‌های بزرگی مانند S&P Global نیز از ایویوز در مجموعه ابزارهای تحلیلی خود برای ارائه داده و مدل‌های مالی به مشتریانشان استفاده می‌کنند که این خود گواهی بر اعتبار این نرم‌افزار در صنعت مالی است.

کاربردهای نرم افزار ایویوز چیست؟ مرور با مثال‌های واقعی

حوزه کاربرد	مثال واقعی	مشکلی که حل می‌کند
اقتصاد کلان	پیش‌بینی رشد اقتصادی (GDP)، تورم و نرخ بیکاری	کمک به سیاست‌گذاری دولت و بانک مرکزی
بازارهای مالی	تحلیل نوسانات قیمت سهام، مدل‌سازی ریسک (VaR)	تصمیم‌گیری آگاهانه برای سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک
تحقیقات دانشگاهی	آزمون فرضیه‌های اقتصادی و انتشار مقالات علمی	فراهم کردن ابزار استاندارد برای پژوهش‌های معتبر
کسب‌وکار و فروش	پیش‌بینی فروش فصلی یک محصول، تحلیل تأثیر کمپین‌های تبلیغاتی	بهینه‌سازی موجودی انبار و استراتژی‌های بازاریابی

مزایا و معایب نرم افزار ایویوز چیست؟

هیچ ابزاری در علم تحلیل داده بی‌نقص نیست. هر نرم‌افزار برای حل مجموعه‌ای خاص از مشکلات طراحی شده و طبیعتاً دارای نقاط قوت و ضعف است. برای اینکه بدانیم آیا نرم‌افزار آماری ایویوز انتخاب درستی برای ماست یا نه، باید نگاهی بی‌طرفانه به هر دو روی سکه آن بیندازیم.

مزایای برنامه ایویوز چیست؟

محبوبیت بالای ایویوز در میان متخصصان اتفاقی نیست. این نرم‌افزار چند مزیت کلیدی دارد که آن را از رقبا متمایز می‌کند:

• رابط کاربری ساده و کاربرپسند: برخلاف ابزارهایی که کاربر را مجبور به نوشتن کدهای طولانی می‌کنند، ایویوز یک محیط گرافیکی و منومحور (Menu-Driven) دارد. این ویژگی، فرایند تحلیل آماری با ایویوز را به‌خصوص برای کسانی که برنامه‌نویس نیستند، بسیار ساده و سریع می‌کند. شما می‌توانید پیچیده‌ترین آزمون‌ها را تنها با چند کلیک اجرا کنید.
• قدرت بی‌نظیر در تحلیل سری‌های زمانی: همانطور که گفتیم، این حوزه DNA اصلی ایویوز است. ابزارهای تخصصی و ازپیش‌آماده‌شده برای مدل‌سازی سری‌های زمانی در این نرم‌افزار، بسیار گسترده‌تر و عمیق‌تر از نرم‌افزارهای آماری عمومی است.
• جامعه کاربری بزرگ و منابع آموزشی: ازآنجایی‌که ایویوز سال‌ها است در دانشگاه‌های برتر تدریس می‌شود، یک جامعه جهانی از کاربران و متخصصان پیرامون آن شکل گرفته است. این به معنای دسترسی شما به هزاران مقاله، ویدئوی آموزشی و فروم‌های پرسش‌وپاسخی است که هر مشکلی را به سرعت حل می‌کنند. نظرات کاربران در پلتفرم‌های مقایسه‌ای مانند G2 نیز اغلب به همین «سادگی و تمرکز» به‌عنوان یک مزیت بزرگ اشاره می‌کنند.

محدودیت‌های برنامه ایویوز چیست؟

اما این تمرکز لیزری بر اقتصادسنجی، یک شمشیر دولبه است. اینکه بدانید محدودیت‌های ٰنرم افزار ایویوز چیست به شما کمک می‌کند تا بدانید چه زمانی به ابزارهای مکمل یا جایگزین نیاز دارید.

• ابزار تخصصی نه همه‌کاره: ایویوز برای تحلیل پرسشنامه، تحقیقات علوم اجتماعی یا گرافیک‌های آماری پیچیده طراحی نشده‌است. در این حوزه‌ها، نرم‌افزارهای دیگری مانند نرم‌افزار SPSS گزینه‌های بسیار قدرتمندتری هستند. ایویوز یک آچار فرانسه نیست؛ یک ابزار دقیق و تخصصی برای یک کار مشخص است.
• عملکرد در برابر داده‌های عظیم (Big Data): این مهم‌ترین محدودیت ایویوز در دنیای امروز است. این نرم‌افزار برای کار با داده‌هایی طراحی‌شده که روی حافظه (RAM) یک کامپیوتر شخصی جا می‌شوند. وقتی حجم دیتاست شما به میلیون‌ها یا میلیاردها رکورد می‌رسد (که در تحلیل‌های مدرن مالی یا اینترنت اشیاء رایج است)، ایویوز دچار افت سرعت شدید می‌شود یا اساساً از کار می‌افتد. همان‌طور که در مقایسه پکیج‌های آماری ویکی‌پدیا نیز اشاره‌شده، برای پردازش داده‌های واقعا حجیم، ابزارهای مبتنی بر کدنویسی مانند R و Python که برای پردازش توزیع‌شده طراحی شده‌اند، عملکرد به مراتب بهتری دارند.

این محدودیت، دقیقاً نقطه‌ای است که در آن، سخت‌افزار کامپیوتر شخصی شما به یک مانع تبدیل می‌شود و نیاز به یک ابزار قدرتمندتر احساس می‌شود.

تاریخچه نرم افزار ایویوز چیست؟ از دانشگاه تا همهٔ دنیا

تاریخچه ایویوز از یک پروژه دانشگاهی به نام MicroTSP در سال ۱۹۸۱ شروع شد. این نرم‌افزار ساده در ابتدا برای آموزش اصول اولیه تحلیل سری‌های زمانی به دانشجویان طراحی شده بود. با گذشت زمان و افزایش چشمگیر قدرت کامپیوترها، توسعه‌دهندگان آن متوجه ظرفیت‌های این ابزار شدند.

در سال ۱۹۹۴، اولین نسخه رسمی با نام EViews متولد شد. این نسخه جدید، قابلیت‌های تحلیلی بسیار گسترده‌تری داشت و علاوه‌بر آن با معرفی یک محیط کاری مدرن و مبتنی بر ویندوز، مسیر تحلیل آماری با ایویوز را برای همیشه تغییر داد. همان‌طور که در وب‌سایت رسمی EViews نیز اشاره‌شده، این تکامل از یک ابزار آموزشی ساده به یک پلتفرم تحلیل حرفه‌ای، هویت امروز ایویوز را شکل داده‌است: ابزاری که هم برای تازه‌کاران قابل‌فهم است و هم برای حرفه‌ای‌ها قدرتمند.

مسیر تکاملی ایویوزدر چهار دهه:

• ۱۹۸۱: تولد MicroTSP (ابزاری آموزشی برای تحلیل سری زمانی)
• ۱۹۹۴: تولد EViews 1.0 (معرفی رابط کاربری گرافیکی در ویندوز)
• ۲۰۰۷: عرضه EViews 6 (پشتیبانی از مدل‌های پیچیده و داده‌های پنل)
• امروز: معروفیت جهانی (ابزار منتخب دانشگاه‌ها و مؤسسات مالی)

تحلیل آماری با ایویوز: راهنمای شروع سریع در ۲ گام

شاید در نگاه اول، کار با نرم‌افزار آماری ایویوز کمی پیچیده به‌نظر برسد، اما زیبایی آن در سادگی شروع کار نهفته است. برای اثبات این موضوع، بیایید در دو گام ساده، اولین تحلیل خود را با هم انجام دهیم. این بخش به شما نشان می‌دهد که چطور می‌توانید بدون هیچ دانش قبلی، کار با این ابزار قدرتمند را آغاز کنید.

گام اول: ساخت فایل کاری (Workfile) و ورود داده‌ها

هر پروژه‌ای در ایویوز با یک «فایل کاری» یا Workfile آغاز می‌شود. به این فایل به چشم یک کانتینر یا ظرف نگاه کنید که قرار است داده‌ها، نمودارها و نتایج تحلیل‌های شما را در خود جای دهد.

1. ساخت Workfile: از منوی اصلی، مسیر File > New > Workfile را دنبال کنید. پنجره‌ای باز می‌شود که از شما ساختار داده‌هایتان را می‌پرسد. اگر با داده‌های سری زمانی کار می‌کنید (مثلاً داده‌های سالانه از ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰)، کافی است گزینه‌های Dated، فرکانس Annual و تاریخ شروع و پایان را مشخص کنید.
2. ورود داده‌ها: پس‌از ساخت فایل کاری، ساده‌ترین راه برای وارد کردن داده، کشیدن و رها کردن (Drag and Drop) یک فایل اکسل روی پنجره ایویوز است. خود نرم‌افزار به‌صورت هوشمند مراحل را به شما نشان می‌دهد. همچنین می‌توانید از منوی File > Import > Import from file استفاده کنید.

همانطور که در راهنماهای آموزشی معتبری مانند آموزش دانشگاه پرینستون نیز نشان داده شده، این فرایند اولیه تنها چند ثانیه زمان می‌برد.

گام دوم: اجرای یک رگرسیون ساده

حالا که داده‌های ما وارد شده‌اند، بیایید یک کار جادویی انجام دهیم: رابطه ریاضی میان دو یا چند متغیر را کشف کنیم. به این کار «رگرسیون» می‌گویند.

1. باز کردن پنجره دستور: در نوار دستور بالای صفحه، عبارت ls (مخفف Least Squares) را تایپ کنید و یک فاصله بزنید.
2. نوشتن فرمول: فرمول رگرسیون خود را به سادگی بنویسید. متغیر وابسته (چیزی که می‌خواهید آن را پیش‌بینی کنید) را اول، سپس c (برای مقدار ثابت) و بعد متغیرهای مستقل را با فاصله بنویسید. برای مثال:

ls roshd_eco c nerkh_bahre tawarom

این دستور به ایویوز می‌گوید رابطه میان رشد اقتصادی (roshd_eco) با نرخ بهره و تورم را تخمین بزن.

3. مشاهده نتایج: کلید Enter را بزنید. به همین سادگی! پنجره خروجی رگرسیون با تمام جزئیات آماری برای شما نمایش داده می‌شود.

شما همین حالا فهمیدید که نحوه کار نرم افزار ایویوز چیست و اولین تحلیل آماری با آن را با موفقیت انجام دادید. این سادگی در اجرا، هسته اصلی قدرت ایویوز برای شروع سریع یک فرایند تحلیلی است. اما زمانی که مدل‌ها پیچیده و داده‌ها حجیم می‌شوند، چالش جدیدی پدیدار می‌شود.

محدودیت‌های کامپیوتر شما برای کار با نرم افزار ایویوز چیست؟

راهنمای شروع سریع به ما نشان داد که نرم افزار ایویوز چیست و چقدر می‌تواند کاربرپسند باشد. اما سادگی رابط کاربری، تنها یک روی سکه است. روی دیگر آن قدرت پردازشی موردنیاز برای تحلیل‌های جدی است. زمانی که از داده‌های نمونه‌ای و مدل‌های ساده فراتر می‌رویم، کامپیوتر شخصی یا لپ‌تاپ ما به‌سرعت به گلوگاه تبدیل می‌شود. این محدودیت‌ها به‌خصوص در سه سناریوی زیر خود را نشان می‌دهند:

۱- کار با دیتاست‌های عظیم (مانند داده‌های پنل کشوری)

فرض کنید که می‌خواهید به‌جای تحلیل داده‌های ۱۰ ساله یک شرکت، قصد دارید داده‌های اقتصادی ۳۰ کشور را در یک بازه ۵۰ ساله تحلیل کنید (داده‌های پنل). در این حالت، حجم دیتاست شما از چند هزار رکورد به چند صد هزار یا حتی میلیون‌ها رکورد افزایش می‌یابد. تلاش برای بارگذاری چنین حجمی از داده در ایویوز روی یک سیستم معمولی، مانند تلاش برای خالی کردن یک اقیانوس با یک سطل کوچک است؛ فرایند یا به‌شدت کند می‌شود یا با خطای کمبود حافظه (RAM) به‌کلی متوقف خواهد شد.

۲- اجرای مدل‌های پیچیده و شبیه‌سازی‌های سنگین

مدل‌های پیشرفته اقتصادسنجی، مانند مدل‌های تعادل عمومی پویای تصادفی (DSGE) یا شبیه‌سازی‌های مونت کارلو برای مدیریت ریسک، محاسبات فوق‌العاده سنگینی دارند. اجرای تنها یک سناریو از این مدل‌ها می‌تواند پردازنده (CPU) کامپیوتر شما را برای ساعت‌ها یا حتی روزها به‌طور کامل درگیر کند. در این مدت، عملاً امکان استفاده از سیستم برای هیچ کار دیگری وجود ندارد و هرگونه قطعی برق یا اختلال نرم‌افزاری به معنای ازدست‌رفتنِ تمام زمان و محاسبات انجام‌شده است.

۳- نیاز به پردازش موازی و سریع برای صرفه‌جویی در زمان

در تحقیق و تحلیل، زمان یک دارایی گرانبها است. یک پژوهشگر نمی‌تواند هفته‌ها منتظر بماند تا نتایج چند سناریوی مختلف مدل خود را ببیند. بسیاری از تحلیل‌های مدرن نیازمند پردازش موازی هستند؛ یعنی اجرای هم‌زمان چندین فرایند محاسباتی. کامپیوترهای شخصی معمولاً تعداد هسته‌های پردازشی محدودی دارند و برای این کار ساخته نشده‌اند. اینجاست که می‌فهمیم منظور از محدودیت سخت‌افزار در نرم افزار ایویوز چیست و چطور به یک مانع جدی برای پیشرفت سریع کار تحلیلی شما تبدیل می‌شود.

محاسن اجرای ایویوز روی سرور محاسبات سنگین ابری (Cloud HPC)

وقتی با محدودیت‌های بالا روبه‌رو می‌شویم، اولین فکری که به ذهن می‌رسد خرید یک کامپیوتر گران‌قیمت است. اما یک ترفند بسیار هوشمندانه‌تر، انعطاف‌پذیرتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر وجود دارد و آن هم انتقال فرایند تحلیل به ابر است. یعنی به‌جای اینکه شما زیر بار هزینه و پیچیدگی‌های نگهداری یک سخت‌افزار قدرتمند بروید، آن را از یک ارائه‌دهنده خدمات ابری «اجاره» می‌کنید. محاسبات سنگین ابری (HPC) دقیقاً برای حل چنین مشکلاتی به وجود آمده است.

چرا سرور محاسبات سنگین فردوسی بهترین میزبان برای تحلیل‌های شما است؟

در ابر فردوسی، ما زیرساختی را فراهم کرده‌ایم که به‌طور خاص برای نیازهای محاسباتی سنگین بهینه‌سازی شده‌است. اجرای نرم‌افزار ایویوز روی سرورهای مجازی ما، محدودیت‌های کامپیوتر شخصی شما را به‌کلی از بین می‌برد:

• قدرت پردازشی بسیار بالا: به‌جای ۴ یا ۸ هسته پردازشی به سرورهایی با ده‌ها هسته CPU و حجم عظیمی از حافظه RAM دسترسی داشته باشید. مدل‌های پیچیده خود را به‌جای چند روز در چند دقیقه اجرا کنید.
• پرداخت به‌اندازه مصرف: نیازی به پرداخت هزینه چند صد میلیونی برای خرید سرور نیست. شما تنها به‌اندازه ساعاتی که از منابع استفاده می‌کنید هزینه پرداخت می‌کنید و هر زمان که نیاز نداشتید آن را خاموش می‌کنید.
• دسترسی از همه‌جا: فرقی نمی‌کند کجا باشید یا از چه دستگاهی استفاده کنید. تنها با یک اتصال اینترنت به محیط ایویوز و تحلیل‌های قدرتمند خود روی سرور ابری دسترسی خواهید داشت.
• امنیت و پایداری: داده‌ها و نتایج ارزشمند شما روی زیرساختی امن و پایدار با پشتیبانی ۲۴ ساعته نگهداری می‌شوند. دیگر نگران قطعی برق یا خرابی سخت‌افزار نخواهید بود.

نرم افزار ایویوز چیست؟ سخن پایانی ابر فردوسی

در این مقاله برنامه Eviews را به‌طور کامل بررسی کردیم. دیدیم که نرم افزار ایویوز چیست؛ ابزاری تخصصی و قدرتمند که به زبان اقتصاددانان و تحلیلگران مالی سخن می‌گوید. کاربرد نرم افزار ایویوز در تحلیل سری‌های زمانی و مدل‌سازی‌های اقتصادی را مرور کردیم و سادگی شروع کار با آن را در یک پروژه سریع تجربه کردیم.

اما مهم‌ترین درسی که گرفتیم این بود که بهترین نرم‌افزارها نیز بدون زیرساخت مناسب، بال‌هایشان بسته‌ است. کامپیوترهای شخصی با تمام توانایی‌هایشان، دربرابر حجم عظیم داده‌ها و پیچیدگی مدل‌های امروزی محدودیت دارند. آینده تحلیل داده در گروی تلفیق هوشمندانه نرم‌افزارهای تخصصی مانند ایویوز با قدرت نامحدود و انعطاف‌پذیر سرورهای محاسبات سنگین ابری است. این ترکیب به شما اجازه می‌دهد تا محدودیت‌های سیستمی را دور بزنید و با تمرکز بیشتری به کشف الگوهای پنهان در داده‌ها بپردازید.

سؤالات متداول درباره «نرم افزار ایویوز چیست»