نرم‌ افزار ایویوز (EViews) چیست؟

اگر با داده‌های اقتصادی، مالی یا اجتماعی کار کرده باشی، احتمالاً اسم نرم‌افزارهای تحلیل سری زمانی زیاد به گوشت خورده. وقتی حجم داده‌ها بالا می‌رود و مدل‌های اقتصادسنجی پیچیده می‌شوند، ابزارهای معمولی دیگر جواب نمی‌دهند. اینجاست که سؤال مهمی مطرح می‌شود: اما نرم‌ افزار ایویوز چیست؟
نرم‌افزار EViews یکی از محبوب‌ترین و استانداردترین ابزارهای تحلیل اقتصادسنجی است که به پژوهشگران و تحلیلگران کمک می‌کند مدل‌سازی، بررسی فرضیه‌ها و پیش‌بینی روندها را با دقت و سرعت انجام دهند. رابط کاربری ساده، ابزارهای قدرتمند و تمرکز ویژه این برنامه بر تحلیل‌های سری زمانی باعث شده EViews به انتخاب اول بسیاری از دانشجویان، اقتصاددانان و فعالان حوزه مالی تبدیل شود.

در این مقاله به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم که Eviews چیست، چه کاربردهایی دارد و چرا به ابزار اصلی در بسیاری از دانشگاه‌ها، بانک‌های مرکزی و موسسات مالی جهان تبدیل شده‌است.

کاربرد نرم افزار ایویوز

دانستن اینکه نرم افزار ایویوز چیست تنها بخشی از ماجراست. قدرت واقعی این ابزار زمانی بهتر درک می‌شود که ببینیم در عمل چه گره‌هایی از کار اقتصاددانان، پژوهشگران و تحلیلگران باز می‌کند. ایویوز نوعی نرم‌ افزار تخصصی برای هرکسی است که با داده‌های وابسته به زمان سروکار دارد. در ادامه به مهم‌ترین حوزه‌هایی که کاربرد نرم افزار ایویوز در آن‌ها پررنگ است نگاهی می‌اندازیم.

۱- تحلیل سری‌های زمانی

تحلیل سری‌های زمانی (Time Series Analysis)، ستون فقرات این نرم‌ افزار را تشکیل می‌دهد و نقطه قوت آن محسوب می‌شود. هر داده‌ای که در طول زمان ثبت می‌شود -مثلاً نرخ بیکاری فصلی یا قیمت روزانه یک سهم در بورس- یک سری زمانی است. ایویوز به شما اجازه می‌دهد تا:

• الگوها را شناسایی کنید: آیا داده‌های شما روند صعودی دارند؟ آیا نوسانات فصلی در آن‌ها تکرار می‌شود؟
• مدل‌سازی کنید: با استفاده از مدل‌های قدرتمندی مانند ARIMA و GARCH، رفتار داده‌ها را شبیه‌سازی کنید.
• آینده را پیش‌بینی کنید: با اتکا به الگوهای گذشته، آینده یک متغیر را با درجه اطمینان مشخصی تخمین بزنید.

راهنمای ایویوز منتشرشده در Number Analytics نشان می‌دهد، سادگی اجرای این مدل‌های پیچیده در ایویوز، آن را به گزینه‌ای بی‌رقیب برای تحلیل‌های زمانی تبدیل کرده‌است.

۲- مدل‌سازی و پیش‌بینی‌های اقتصادی

دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ برای تصمیم‌گیری‌های کلان خود به پیش‌بینی‌های دقیق از متغیرهای اقتصادی نیاز دارند. تحلیل آماری با ایویوز در این حوزه نقشی حیاتی ایفا می‌کند. اقتصاددانان از این ابزار برای ساخت مدل‌های ساختاری اقتصادسنجی (Structural Econometric Models) استفاده می‌کنند تا روابط پیچیده میان متغیرهای مختلف اقتصادی را درک کنند.

برای مثال بیایید ببینیم که در بانک مرکزی، کاربرد نرم افزار ایویوز چیست؟ بانک مرکزی می‌تواند از ایویوز برای مدل‌سازی تأثیر تغییر نرخ بهره بر روی تورم و سرمایه‌گذاری استفاده کند. این قابلیت‌ها به سیاست‌گذاران کمک می‌کنند تا پیامدهای تصمیمات خود را پیش‌از اجرا ارزیابی کنند.

۳- تحلیل‌های مالی و مدیریت ریسک

بازارهای مالی ذاتاً پرنوسان و غیرقابل‌پیش‌بینی هستند. اگر می‌خواهید بدانید که در بازارهای مالی کاربرد نرم افزار Eviews چیست، باید گفت که ایویوز به تحلیلگران مالی ابزاری می‌دهد تا این نوسانات (Volatility) را اندازه‌گیری کرده و ریسک سرمایه‌گذاری را مدیریت کنند. تحلیلگران می‌توانند با استفاده از ایویوز، بازدهی دارایی‌های مختلف را مدل‌سازی کنند و میزان ریسک پرتفوی خود را در سناریوهای گوناگون بسنجند. شرکت‌های بزرگی مانند S&P Global نیز از ایویوز در مجموعه ابزارهای تحلیلی خود برای ارائه داده و مدل‌های مالی به مشتریانشان استفاده می‌کنند که این خود گواهی بر اعتبار این نرم‌ افزار در صنعت مالی است.

کاربردهای نرم افزار ایویوز چیست؟ مرور با مثال‌های واقعی

حوزه کاربرد	مثال واقعی	مشکلی که حل می‌کند
اقتصاد کلان	پیش‌بینی رشد اقتصادی (GDP)، تورم و نرخ بیکاری	کمک به سیاست‌گذاری دولت و بانک مرکزی
بازارهای مالی	تحلیل نوسانات قیمت سهام، مدل‌سازی ریسک (VaR)	تصمیم‌گیری آگاهانه برای سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک
تحقیقات دانشگاهی	آزمون فرضیه‌های اقتصادی و انتشار مقالات علمی	فراهم کردن ابزار استاندارد برای پژوهش‌های معتبر
کسب‌وکار و فروش	پیش‌بینی فروش فصلی یک محصول، تحلیل تأثیر کمپین‌های تبلیغاتی	بهینه‌سازی موجودی انبار و استراتژی‌های بازاریابی

مزایا و معایب نرم افزار ایویوز

هر نرم‌ افزار برای حل مجموعه‌ای خاص از مشکلات طراحی‌شده و طبیعتاً دارای نقاط قوت و ضعف است. برای اینکه بدانیم آیا نرم‌ افزار آماری ایویوز انتخاب درستی برای ماست یا نه، باید نگاهی بی‌طرفانه به هر دو روی سکه آن بیندازیم.

مزایای برنامه ایویوز چیست؟

محبوبیت بالای ایویوز در میان متخصصان اتفاقی نیست. این نرم‌ افزار چند مزیت کلیدی دارد که آن را از رقبا متمایز می‌کند:

۱- ساده و کاربرپسند:

برخلاف ابزارهایی که کاربر را مجبور به نوشتن کدهای طولانی می‌کنند، ایویوز یک محیط گرافیکی و منومحور (Menu-Driven) دارد. این ویژگی، فرایند تحلیل آماری با ایویوز را به‌خصوص برای کسانی که برنامه‌نویس نیستند، بسیار ساده و سریع می‌کند. شما می‌توانید پیچیده‌ترین آزمون‌ها را تنها با چند کلیک اجرا کنید.

۲- متخصص تحلیل سری‌های زمانی:

همان‌طورکه گفتیم، این حوزه DNA اصلی ایویوز است. ابزارهای تخصصی و ازپیش‌آماده‌شده برای مدل‌سازی سری‌های زمانی در این نرم‌ افزار، بسیار گسترده‌تر و عمیق‌تر از نرم‌ افزارهای آماری عمومی است.

۳- پشتیبانی جهانی:

ازآنجایی‌که ایویوز سال‌ها است در دانشگاه‌های برتر تدریس می‌شود، یک جامعه جهانی از کاربران و متخصصان پیرامون آن شکل گرفته است. این به معنای دسترسی شما به هزاران مقاله، ویدئوی آموزشی و فروم‌های پرسش‌وپاسخی است که هر مشکلی را به سرعت حل می‌کنند. نظرات کاربران در پلتفرم‌های مقایسه‌ای مانند G2 نیز اغلب به همین «سادگی و تمرکز» به‌عنوان یک مزیت بزرگ اشاره می‌کنند.

محدودیت‌های نرم افزار ایویوز چیست؟

اما این تمرکز لیزری بر اقتصادسنجی، یک شمشیر دولبه است. اینکه بدانید محدودیت‌های ٰنرم افزار ایویوز چیست به شما کمک می‌کند تا بدانید چه زمانی به ابزارهای مکمل یا جایگزین نیاز دارید.

۱- ابزار تخصصی:

ایویوز برای تحلیل پرسشنامه، تحقیقات علوم اجتماعی یا گرافیک‌های آماری پیچیده طراحی نشده‌است. در این حوزه‌ها، نرم‌ افزارهای دیگری مانند نرم‌ افزار SPSS گزینه‌های بسیار قدرتمندتری هستند. ایویوز یک آچار فرانسه نیست؛ یک ابزار دقیق و تخصصی برای یک کار مشخص است.

۲- محدود در داده‌های عظیم (Big Data):

این مهم‌ترین محدودیت ایویوز در دنیای امروز است. این نرم‌ افزار برای کار با داده‌هایی طراحی‌شده که روی حافظه (RAM) یک کامپیوتر شخصی جا می‌شوند. وقتی حجم دیتاست شما به میلیون‌ها یا میلیاردها رکورد می‌رسد (که در تحلیل‌های مدرن مالی یا اینترنت اشیاء رایج است)، ایویوز دچار افت سرعت شدید می‌شود یا اساساً از کار می‌افتد.

همان‌طور که در مقایسه پکیج‌های آماری ویکی‌پدیا نیز اشاره‌شده، برای پردازش داده‌های واقعا حجیم، ابزارهای مبتنی بر کدنویسی مانند R و Python که برای پردازش توزیع‌شده طراحی شده‌اند، عملکرد به مراتب بهتری دارند.

مقاله مرتبط: Python یا R؟ بررسی تفاوت‌ها و انتخاب مناسب برای تحلیل داده

این محدودیت، دقیقاً نقطه‌ای است که در آن، سخت‌افزار کامپیوتر شخصی شما به یک مانع تبدیل می‌شود و نیاز به یک ابزار قدرتمندتر احساس می‌شود.

تاریخچه نرم افزار ایویوز

تاریخچه ایویوز از یک پروژه دانشگاهی به نام MicroTSP در سال ۱۹۸۱ شروع شد. این نرم‌ افزار ساده در ابتدا برای آموزش اصول اولیه تحلیل سری‌های زمانی به دانشجویان طراحی شده بود. با گذشت زمان و افزایش چشمگیر قدرت کامپیوترها، توسعه‌دهندگان آن متوجه ظرفیت‌های این ابزار شدند.

در سال ۱۹۹۴، اولین نسخه رسمی با نام EViews متولد شد. این نسخه جدید، قابلیت‌های تحلیلی بسیار گسترده‌تری داشت و علاوه‌بر آن با معرفی یک محیط کاری مدرن و مبتنی بر ویندوز، مسیر تحلیل آماری با ایویوز را برای همیشه تغییر داد. همان‌طور که در وب‌سایت رسمی EViews نیز اشاره‌شده، این تکامل از یک ابزار آموزشی ساده به یک پلتفرم تحلیل حرفه‌ای، هویت امروز ایویوز را شکل داده‌است: ابزاری که هم برای تازه‌کاران قابل‌فهم است و هم برای حرفه‌ای‌ها قدرتمند.

مسیر تکاملی ایویوزدر چهار دهه:

• ۱۹۸۱: تولد MicroTSP (ابزاری آموزشی برای تحلیل سری زمانی)
• ۱۹۹۴: تولد EViews 1.0 (معرفی رابط کاربری گرافیکی در ویندوز)
• ۲۰۰۷: عرضه EViews 6 (پشتیبانی از مدل‌های پیچیده و داده‌های پنل)
• امروز: معروفیت جهانی (ابزار منتخب دانشگاه‌ها و مؤسسات مالی)

راهنمای تحلیل آماری با ایویوز

شاید در نگاه اول، کار با نرم‌ افزار آماری ایویوز کمی پیچیده به‌نظر برسد، اما زیبایی آن در سادگی شروع کار نهفته است. برای اثبات این موضوع، بیایید در دو گام ساده، اولین تحلیل خود را با هم انجام دهیم. این بخش به شما نشان می‌دهد که چطور می‌توانید بدون هیچ دانش قبلی، کار با این ابزار قدرتمند را آغاز کنید.

۱- ساخت فایل کاری (Workfile) و ورود داده‌ها

هر پروژه‌ای در ایویوز با یک «فایل کاری» یا Workfile آغاز می‌شود. به این فایل به چشم یک کانتینر یا ظرف نگاه کنید که قرار است داده‌ها، نمودارها و نتایج تحلیل‌های شما را در خود جای دهد.

1. ساخت Workfile: از منوی اصلی، مسیر File > New > Workfile را دنبال کنید. پنجره‌ای باز می‌شود که از شما ساختار داده‌هایتان را می‌پرسد. اگر با داده‌های سری زمانی کار می‌کنید (مثلاً داده‌های سالانه از ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰)، کافی است گزینه‌های Dated، فرکانس Annual و تاریخ شروع و پایان را مشخص کنید.
2. ورود داده‌ها: پس‌از ساخت فایل کاری، ساده‌ترین راه برای وارد کردن داده، کشیدن و رها کردن (Drag and Drop) یک فایل اکسل روی پنجره ایویوز است. خود نرم‌ افزار به‌صورت هوشمند مراحل را به شما نشان می‌دهد. همچنین می‌توانید از منوی File > Import > Import from file استفاده کنید.

همان‌طورکه در راهنماهای آموزشی معتبری مانند آموزش دانشگاه پرینستون نیز نشان داده‌شده، این فرایند اولیه تنها چند ثانیه زمان می‌برد.

۲- اجرای یک رگرسیون ساده

حالا که داده‌های ما وارد شده‌اند، بیایید یک کار جادویی انجام دهیم: رابطه ریاضی میان دو یا چند متغیر را کشف کنیم. به این کار «رگرسیون» می‌گویند.

1. باز کردن پنجره دستور: در نوار دستور بالای صفحه، عبارت ls (مخفف Least Squares) را تایپ کنید و یک فاصله بزنید.
2. نوشتن فرمول: فرمول رگرسیون خود را به سادگی بنویسید. متغیر وابسته (چیزی که می‌خواهید آن را پیش‌بینی کنید) را اول، سپس c (برای مقدار ثابت) و بعد متغیرهای مستقل را با فاصله بنویسید. برای مثال:

ls roshd_eco c nerkh_bahre tawarom

این دستور به ایویوز می‌گوید رابطه میان رشد اقتصادی (roshd_eco) با نرخ بهره و تورم را تخمین بزن.

3. مشاهده نتایج: کلید Enter را بزنید. به همین سادگی! پنجره خروجی رگرسیون با تمام جزئیات آماری برای شما نمایش داده می‌شود.

شما همین حالا فهمیدید که نحوه کار نرم افزار ایویوز چیست و اولین تحلیل آماری با آن را با موفقیت انجام دادید. این سادگی در اجرا، هسته اصلی قدرت ایویوز برای شروع سریع یک فرایند تحلیلی است. اما زمانی که مدل‌ها پیچیده و داده‌ها حجیم می‌شوند، چالش جدیدی پدیدار می‌شود.

چالش شبیه‌سازی و تست فرضیه‌ها در ایویوز

شما با موفقیت مدل اقتصادسنجی خود را در نرم افزار ایویوز ساخته‌اید و نتایج اولیه را به دست آورده‌اید. اما چالش اصلی یک محقق حرفه‌ای از اینجا شروع می‌شود: «آیا این بهترین مدل ممکن است؟»

• اگر پارامترها را کمی تغییر دهم، نتایج چقدر متفاوت خواهد بود؟ (تحلیل حساسیت)
• اگر بخواهم مدل خود را روی هزاران سناریوی شبیه‌سازی شده اجرا کنم (مانند روش مونت کارلو) چه؟
• اگر بخواهم چندین مدل رقیب را به‌صورت هم‌زمان اجرا و با هم مقایسه کنم چه؟

پاسخ به این سؤالات، تفاوت بین یک تحلیل ساده و یک تحقیق جامع و قابل دفاع را مشخص می‌کند. اما کامپیوتر شخصی شما در همین نقطه ممکن است متوقف شود و شما را همراهی نکند. اجرای این تحلیل‌های سنگین و تکرارشونده می‌تواند ساعت‌ها یا حتی روزها طول بکشد و سیستم شما را کاملاً فلج کند.

روش تبدیل کامپیوتر شخصی به ترمینال یک ابرکامپیوتر

راه‌حل این است که بدون دست‌وپنجه نرم‌کردن با مشکلات تعویض یا ارتقای کامپیوتر، آن را با چند کلیک به یک سرور محاسبات سنگین (HPC) متصل کنید. در این روش، شما به‌جای اجرای تحلیل روی کامپیوتر محدود خود، ازطریق اینترنت به یک ابرکامپیوتر متصل می‌شوید که دقیقاً برای همین محاسبات موازی و سنگین ساخته شده‌است.

در ابر فردوسی، ما با ارائه سرورهای محاسبات سنگین قدرتمند، این آزمایشگاه تحقیقاتی را در اختیار جامعه علمی و مالی ایران قرار داده‌ایم. هدف ما این است که شما دغدغه زمان و محدودیت سخت‌افزار را فراموش کنید و به‌دنبال پاسخ سؤالات بزرگ‌تر و رسیدن به نتایج دقیق‌تر بگذارید. برای دسترسی به این تکنولوژی مدرن، یک اعتبار رایگان ۱۰۰ هزار تومانی برای تست سرورهای ما در اختیار شماست.

• قدرت پردازشی بسیار بالا و دسترسی به سرورهایی با ده‌ها هسته CPU و حجم عظیمی از حافظه RAM
• بدون نیاز به خرید سخت‌افزار اضافه و پرداخت تنها به‌ازای مدت‌زمان و میزان منابعی که از آن‌ها استفاده می کنید.
• امکان دسترسی به پروژه‌ها از هر مکان و با هر سیستمی
• امنیت داده‌های شما روی زیرساختی امن با پشتیبانی قدرتمند

جمع‌بندی

برنامه ایویوز را می‌توان آزمایشگاه اقتصادسنجی نامید. این نرم‌ افزار یک محیط تخصصی و قدرتمند است که به‌جای اینکه یک ابزار همه‌کاره باشد، تمام تمرکز خود را بر روی یک کار یعنی تحلیل داده‌های سری زمانی و مدل‌سازی‌های اقتصادی گذاشته و آن را به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهد. چه یک دانشجو باشید که درحال یادگیری اولین مدل رگرسیون خود هستید و چه یک تحلیلگر حرفه‌ای که به‌دنبال پیش‌بینی متغیرهای کلان اقتصادی است، EViews ابزارهای لازم برای این پروژه تحلیلی را دراختیار شما قرار می‌دهد. این نرم‌ افزار زبان مشترک اقتصاددانان درسراسر جهان است.

پیچیده‌ترین مدلی که قصد دارید با نرم افزار آماری ایویوز آن را پیاده‌سازی کنید چیست؟ چالش خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.

سؤالات متداول