داکر (Docker) چیست؟

داکر (docker) چیست؟ یکی از رایج‌ترین و کلافه‌کننده‌ترین مشکلات دنیای برنامه‌نویسی، کدی است که در محیط توسعه شما بی‌نقص اجرا می‌شود اما به‌محض انتقال به سرور یا کامپیوتر همکارتان با انواع و اقسام خطاها از کار می‌افتد. داکر یک ابزار انقلابی است که برای حل همین مشکل ساخته شده‌است. پس داکر چیست؟ یک پلتفرم متن‌باز برای ساخت، اجرا و مدیریت کانتینرها است که به شما اجازه می‌دهد تا اپلیکیشن خود را به همراه تمام نیازمندی‌هایش (مانند کتابخانه‌ها، فایل‌های سیستمی و تنظیمات) در یک بسته استاندارد و ایزوله به نام کانتینر داکر بسته‌بندی کنید. این کانتینر تضمین می‌کند که اپلیکیشن شما در هر محیطی، از لپ‌تاپ شخصی‌تان گرفته تا سرورهای ابری، دقیقاً به یک شکل اجرا شود.

در این مقاله به شکلی عمیق اما ساده، بررسی می‌کنیم که داکر در برنامه نویسی چیست، چه کاربردی دارد و چگونه معماری آن به شما کمک می‌کند تا نرم‌افزارهای خود را سریع‌تر، بهینه‌تر و با اطمینان بیشتری توسعه داده و منتشر کنید.

کانتینر داکر چیست؟

در توضیح «docker چیست» از عضوی به نام کانتینر صحبت کردیم. مفهوم «کانتینر» (Container) روش جابه‌جایی و اجرای برنامه‌ها را دگرگون ساخته است. اما کانتینر چیست؟ به زبان ساده، یک واحد نرم‌افزاری استاندارد است که علاوه‌بر کد برنامه، تمام متعلقات آن از قبیل کتابخانه‌ها، تنظیمات و وابستگی‌ها را در یک بسته‌بندی شیک و جمع‌وجور قرار می‌دهد. این بسته‌بندی تضمین می‌کند که برنامه‌ی شما، فارغ از اینکه بر روی چه زیرساختی اجرا می‌شود، همواره یکسان و بی‌نقص عمل خواهد کرد. 

اما اگر می‌خواهید بدانید که محیط اجرای کانتینر داکر چیست؟ این محیط‌ها بسیار سبک و چابک هستند. آن‌ها به‌طور مشترک از دل سیستم عامل (هسته) بهره می‌برند، اما درعین‌حال، در حریم خصوصی و ایزوله‌شده خود به سر می‌برند. این ویژگی منحصربه‌فرد، کانتینرها را به مراتب کارآمدتر از ماشین‌های مجازی می‌سازد، زیرا دیگر نیازی به صرف منابع برای اجرای یک سیستم عامل کامل برای هر برنامه نیست. این کارایی بالا یکی از دلایل اصلی کاربرد docker در پروژه‌های مدرن است.

تفاوت کانتینر با مفاهیم مشابه

برای آنکه درک کنیم کانتینر داکر چیست و چه جایگاهی در فناوری امروز دارد، بهتر است آن را با مفاهیم مشابهی که پیش‌از این با آن‌ها آشنا بوده‌ایم مقایسه کنیم:

۱- تفاوت کانتینر با نصب مستقیم:

در روش سنتی، برنامه‌ها مستقیماً روی سیستم عامل نصب می‌شوند. این روش می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند تداخل وابستگی‌ها، پیچیدگی در نصب و بروزرسانی و مشکلات سازگاری شود. کانتینرها این مشکلات را با ایزوله کردن برنامه و وابستگی‌های آن حل می‌کنند.

۲- تفاوت کانتینر با ماشین مجازی:

ماشین‌های مجازی (Virtual Machines یا VMs) نیز محیط‌های ایزوله‌ای را فراهم می‌کنند، اما تفاوت اساسی در اینجاست که هر ماشین مجازی، یک نسخه کامل از سیستم عامل را در دل خود جای‌داده است. همین امر سبب می‌شود که ماشین‌های مجازی به مراتب سنگین‌تر و کندتر از کانتینرها عمل کنند. درمقابل، محتویات کانتینر داکر چیست؟ تنها شامل برنامه و متعلقات ضروری آن است و از هسته سیستم عامل میزبان بهره می‌برد. این سبکی و سرعت از مزایای کلیدی docker به شمار می‌رود.

این تفاوت بنیادین در معماری، نقش مهمی در کاربرد داکر و کانتینرها در سناریوهای مختلف ایفا می‌کند. درک این تفاوت، پاسخ بسیاری از سؤالات پیرامون داکر چیست و چرایی اهمیت آن را روشن می‌سازد.

دلایل اهمیت کانتینر docker چیست؟

کانتینرها به‌دلایل زیر برای توسعه نرم‌افزار اهمیت زیادی دارند:

• می‌توانند در هر محیطی که داکر نصب‌شده باشد اجرا شوند، بدون نگرانی از تفاوت‌های محیطی
• سبک و سریع: بسیار سبک‌تر از ماشین‌های مجازی هستند و در چند ثانیه راه‌اندازی می‌شوند.
• کارایی منابع: کانتینرها منابع سیستم را به‌طور کارآمدتری استفاده می‌کنند، زیرا نیازی به اجرای یک سیستم عامل کامل برای هر برنامه نیست.
• ایزوله‌سازی: هر کانتینر به‌صورت ایزوله اجرا می‌شود؛ بنابراین مشکلات یک کانتینر بر دیگر کانتینرها تأثیر نمی‌گذارد.
• مقیاس‌پذیری: کانتینرها به‌راحتی قابل تکثیر هستند؛ بنابراین می‌توانید به سرعت تعداد نمونه‌های برنامه خود را افزایش دهید.

کانتینرها مفهوم نسبتاً جدیدی نیستند، اما داکر با ارائه ابزارها و استانداردهایی برای ساخت، مدیریت و استقرار کانتینرها، استفاده از آن‌ها را بسیار ساده‌تر و محبوب‌تر کرده است.

تفاوت داکر با ماشین مجازی

«تفاوت ماشین مجازی با داکر چیست» یکی از سؤالات رایج در این موضوع است. اگرچه هر دو فناوری برای ایزوله‌سازی برنامه‌ها استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌های اساسی بین آن‌ها وجود دارد که درک آن‌ها برای گزینش بین آن‌ها ضروری است.

۱- مقایسه داکر و ماشین مجازی ازنظر معماری:

• ماشین مجازی: شامل یک نسخه کامل از سیستم عامل، برنامه‌ها، باینری‌ها و کتابخانه‌ها است که فضای زیادی اشغال می‌کند.
  
• داکر: کانتینرهای داکر هسته سیستم عامل میزبان را به اشتراک می‌گذارند و فقط شامل برنامه و وابستگی‌های آن هستند.

۲- مقایسه داکر و ماشین مجازی ازنظر کارایی:

• ماشین مجازی: راه‌اندازی آن معمولاً چند دقیقه طول می‌کشد و منابع زیادی مصرف می‌کند.
  
• داکر: در چند ثانیه راه‌اندازی می‌شوند و منابع بسیار کمتری نسبت به ماشین‌های مجازی مصرف می‌کنند.

۳- مقایسه داکر و ماشین مجازی ازنظر ایزوله‌سازی:

• ماشین مجازی: ایزوله‌سازی کامل در سطح سخت‌افزار ارائه می‌دهد که امنیت‌تر است.
  
• داکر: ایزوله‌سازی در سطح فرآیند ارائه می‌دهد که سبک‌تر است اما معمولاً امنیت کمتری نسبت به ماشین‌های مجازی دارد.

چه زمانی از docker استفاده کنیم و چه زمانی از ماشین مجازی؟

استفاده از داکر مناسب است وقتی:

• نیاز به راه‌اندازی سریع و مصرف حداقلی منابع دارید.
• می‌خواهید از معماری میکروسرویس استفاده کنید.
• نیاز به توسعه‌پذیری بالا دارید.
• برنامه‌های شما با سیستم عامل میزبان سازگار هستند.

استفاده از ماشین مجازی مناسب است وقتی:

• نیاز به ایزوله‌سازی کامل و امنیت بالا دارید.
• می‌خواهید سیستم عامل‌های مختلف را اجرا کنید.
• نیاز به شبیه‌سازی کامل سخت‌افزار دارید.
• برنامه‌های شما با سیستم عامل میزبان سازگار نیستند.

در بسیاری از موارد، ترکیبی از هر دو فناوری بهترین راه‌حل است. برای مثال، می‌توانید از ماشین‌های مجازی برای ایزوله‌سازی محیط‌های مختلف و از داکر برای مدیریت برنامه‌ها در هر محیط استفاده کنید.

مزایای داکر

گفتیم که داکر ابزاری است که بسیاری از چالش‌های سنتی را برطرف می‌کند. اما دقیقاً دلیل استفاده از داکر چیست؟ در این بخش، مزایای استفاده از داکر را برای گروه‌های مختلف بررسی می‌کنیم.

دسته	مزیت	توضیح
برای توسعه‌دهندگان	محیط یکسان برای همه	فعالیت همه اعضا در یک محیط
	راه‌اندازی سریع محیط توسعه	در چند دقیقه و با چند دستور
	تست در محیط مشابه تولید	شبیه‌سازی محیط روی سیستم برای تست در شرایط واقعی
برای تیم‌های عملیاتی	استقرار سریع و قابل‌اعتماد	استقرار ساده و سریع برنامه‌ها
	مقیاس‌پذیری آسان	امکان افزایش تعداد نمونه‌های برنامه برای پاسخ به افزایش بار
	مدیریت کارآمد منابع	بهینه‌سازی سیستم و صرفه‌جویی در هزینه‌های زیرساخت
	بازیابی سریع	امکان تعویض سریع کانتینرها معیوب با نمونه‌های سالم
برای کسب‌وکارها	کاهش هزینه‌ها	استفاده بهینه از منابع سخت‌افزاری و کاهش زمان توسعه و استقرار
	افزایش سرعت ارائه محصول	چرخه سریع توسعه و افزایش سرعت ارائه
	استانداردسازی فرایندها	کمک به استانداردسازی و افزایش کیفیت محصول
	انعطاف‌پذیری بیشتر	امکان تغییر سریع و کم‌هزینه زیرساخت‌ها

معایب داکر

داکر درکنار تمام ویژگی‌های مثبت خود معایبی نیز دارد که باید حتماً درنظر گرفته شوند. در ادامه توضیح می‌دهیم که معایب کار با داکر چیست:

• امنیت هسته مشترک: بزرگترین تفاوت امنیتی داکر با ماشین‌های مجازی در همین است. ازآن‌جایی‌که تمام کانتینرها از یک هسته سیستم‌عامل مشترک استفاده می‌کنند، آسیب‌پذیری در هسته می‌تواند امنیت تمام کانتینرهای روی آن میزبان را به‌خطر بیندازد.
• پیچیدگی برای پروژه‌های ساده: برای یک اپلیکیشن بسیار ساده (مانند یک وب‌سایت استاتیک)، استفاده از داکر می‌تواند پیچیدگی غیرضروری به پروژه اضافه کند. یادگیری مفاهیم داکرفایل، ایمیج و شبکه‌بندی برای یک کار ساده، منطقی نیست.
• مدیریت داده‌های پایدار (Persistent Data): مدیریت داده‌هایی که باید پس‌از خاموش شدن کانتینر باقی بمانند (مانند دیتابیس‌ها)، برای مبتدیان کمی پیچیده است. این کار نیازمند یادگیری مفاهیمی مانند Volumeها در داکر است.
• وابستگی به سیستم‌عامل میزبان: کانتینرهای داکر بر پایهٔ هسته سیستم‌عامل میزبان ساخته می‌شوند. این یعنی یک کانتینر مبتنی بر لینوکس نمی‌تواند به‌صورت بومی روی یک سرور ویندوزی اجرا شود (و بالعکس).

مقایسه مزایا و معایب داکر

مزایای داکر	معایب داکر
یکپارچگی و قابلیت حمل بالا	امنیت هسته مشترک با میزبان
عملکرد سریع و مصرف بهینه منابع	پیچیدگی برای پروژه‌های کوچک
ایزوله‌سازی کامل اپلیکیشن‌ها	چالش مدیریت داده‌های پایدار
استقرار و مقیاس‌پذیری سریع	وابستگی به سیستم‌عامل میزبان
ایده‌آل برای معماری میکروسرویس	نیاز به ابزارهای ارکستریشن در مقیاس بزرگ

کاربردهای داکر در دنیای واقعی

در سال‌های أخیر، سؤال داکر چیست؟ به پرسش اول همه کسانی تبدیل‌شده است که می‌خواهند وارد این صنعت شوند؛ چون این فناوری به چنان جایگاهی رسیده که گویی بدون آن، چرخ‌های توسعه و استقرار نرم‌افزار به کندی می‌چرخند. در این بخش، نگاهی دقیق‌تر به کاربرد docker در سناریوهای عملی و ملموس خواهیم داشت و خواهیم دید که کاربرد داکر در برنامه نویسی چیست و چگونه در سایر مراحل چرخه حیات نرم‌افزار خودنمایی می‌کند.

۱- کاربرد داکر در توسعه نرم‌افزار

اگر می‌پرسید کاربرد داکر در برنامه نویسی چیست؟ داکر با ایجاد محیط‌های توسعه یکپارچه و ایزوله، فرآیند توسعه نرم‌افزار را به طرز چشمگیری ساده‌تر و کارآمدتر می‌سازد:

• تفاوت‌های محیط توسعه دیگر معنا ندارد و همه اعضا روی یک محیط توسعه کار می‌کنند.
• رؤیای «خلق محیط توسعه با چندکلیک ساده» توسط داکر به حقیقت پیوسته است.
• می‌توان برنامه‌ها را برای پلتفرم‌های مختلف  (لینوکس، ویندوز، macOS) توسعه داد.
• با بسته‌بندی برنامه و تمام وابستگی‌هایش در یک کانتینر ایزوله، مشکل مدیریت وابستگی‌ها را حل می‌کند.

۲- کاربرد داکر در تست و CI/CD

کاربرد داکر تنها به مرحله توسعه محدود نمی‌شود؛ این فناوری نقشی حیاتی در فرآیندهای تست و یکپارچه‌سازی و تحویل مداوم (CI/CD) ایفا می‌کند:

• می‌توان محیط‌های تست یکسان، تکرارپذیر و ایزوله ایجاد کرد.
• به‌خوبی با ابزارهای محبوب CI/CD نظیر Jenkins، GitLab CI و GitHub Actions ادغام می‌شود.
• امکان اجرای سریع و مکرر تست‌های رگرسیون را در محیط‌های ایزوله فراهم می‌کند.
• می‌توانی به راحتی نسخه‌های مختلف برنامه را برای تست A/B اجرا و بهترین نسخه را برای کاربران انتخاب کرد.

۳- کاربرد داکر در مراکز تولید

کاربرد داکر در محیط‌های عملیاتی و تولید نیز بسیار گسترده و حیاتی است:

• فرایند استقرار برنامه‌ها در محیط تولید را بسیار سریع‌تر، ساده‌تر و با اطمینان بیشتری انجام می‌دهد.
• به‌همراه ابزارهای ارکستراسیون کانتینر مانند Kubernetes، امکان مقیاس‌پذیری افقی (افزایش تعداد کانتینرها) و عمودی (افزایش منابع هر کانتینر) برنامه‌ها را براساس میزان بار کاری فراهم می‌کند.
• درصورت بروز هرگونه مشکل در یک کانتینر می‌توان آن را به‌سرعت با یک نمونه سالم و آماده جایگزین کرد.
• امکان به‌روزرسانی برنامه‌ها در محیط تولید را بدون ایجاد وقفه در سرویس‌دهی فراهم می‌کند. 

بررسی معماری داکر

برای اینکه بهتر بفهمیم داکر چیست؟ باید نگاهی به معماری آن بیندازیم. در ادامه، اجزای اصلی این معماری شگفت‌انگیز و نحوه تعامل آن‌ها با یکدیگر را بادقت بررسی کنیم.

همان‌طور که در تصویر مشاهده می‌کنید، داکر از یک معماری کلاینت-سرور بهره می‌برد. در این ساختار، کلاینت داکر به عنوان فرمانده و دیمون داکر (Docker daemon) به عنوان سرباز وظیفه‌شناس عمل می‌کند. کلاینت دستورات شما را به دیمون منتقل می‌کند و این دیمون است که مسئولیت خطیر ساخت، اجرا و توزیع کانتینر داکر و ایمیج‌های آن را بر عهده دارد.

۱- Docker Engine (هسته اصلی)

Docker Engine را می‌توان به‌عنوان هسته اصلی پلتفرم داکر در نظر گرفت که از سه بخش حیاتی تشکیل شده است:

1. دیمون داکر (dockerd): این فرآیند سرور، همیشه در پس‌زمینه سرور بیدار است و به درخواست‌های API داکر گوش می‌دهد. وظایف کلیدی دیمون شامل مدیریت اشیای داکر از قبیل ایمیج‌ها، کانتینرها، شبکه‌ها و فضاهای ذخیره‌سازی (volume) است. به‌عبارت‌دیگر، هر آنچه در دنیای داکر خلق و مدیریت می‌شود، زیر نظر این دیمون انجام می‌پذیرد.
2. REST API: این مجموعه از رابط‌ها، زبان مشترکی را برای ارتباط با دیمون داکر فراهم می‌کند. برنامه‌های مختلف می‌توانند از طریق این API با دیمون تعامل داشته باشند و دستورات موردنظر خود را برای مدیریت کانتینر داکر و سایر اجزا ارسال کنند.
3. کلاینت خط فرمان داکر (docker): این ابزار قدرتمند خط فرمان، پل ارتباطی اصلی بین کاربران و دیمون داکر است. وقتی شما دستوراتی نظیر docker run یا docker build را در ترمینال وارد می‌کنید، این کلاینت است که پیام شما را به دیمون داکر رسانده و دیمون نیز آن را اجرا می‌کند.

۲- Docker Client

اما کلاینت داکر چیست؟ این همان ابزاری است که ما به‌عنوان کاربر، بیشترین تعامل را با آن داریم. هر زمان که دستوری را برای ساخت ایمیج، اجرای کانتینر یا مدیریت سایر اجزای داکر صادر می‌کنیم، در واقع ازطریق این کلاینت با دیمون داکر سخن می‌گوییم. جالب اینجاست که کلاینت داکر می‌تواند با چندین دیمون مختلف ارتباط برقرار کند. این قابلیت به شما اجازه می‌دهد تا از یک سیستم مرکزی، کانتینرهای موجود در سیستم‌های دیگر را نیز مدیریت کنید.

۳- Docker Daemon

اما دیمون داکر وظیفه هماهنگی و مدیریت تمام اشیای داکر را برعهده دارد. دیمون، هم می‌تواند به‌تنهایی عمل کند و هم قادر است با دیمون‌های دیگر نیز ارتباط داشته باشد و سرویس‌های پیچیده‌تر داکر را مدیریت کند.

۴- Docker Registry

رجیستری داکر، مکانی امن برای ذخیره‌سازی و به اشتراک‌گذاری ایمیج‌های داکر است. Docker Hub به‌عنوان یک رجیستری عمومی شناخته می‌شود که همگان می‌توانند از آن استفاده کنند و داکر به‌طور پیش‌فرض، ایمیج‌های مورد نیاز را از همین منبع جستجو می‌کند.

هنگامی که از دستوراتی مانند docker pull (برای دریافت ایمیج) یا docker run (برای اجرای کانتینر براساس یک ایمیج) استفاده می‌کنید، داکر ایمیج‌های موردنیاز را از رجیستری پیکربندی‌شده شما دریافت می‌کند. در مقابل، دستور docker push به شما امکان می‌دهد تا ایمیج‌های ساخته‌شده خود را به رجیستری موردنظر ارسال کنید.

۵- Docker Images

ایمیج داکر یک الگوی فقط‌خواندنی و شامل دستورالعمل‌های لازم برای ایجاد یک کانتینر داکر است. اغلب، یک ایمیج بر پایه یک ایمیج پایه دیگر ساخته می‌شود و تغییرات و تنظیمات سفارشی به آن اضافه می‌شود. به‌عنوان مثال، ممکن است ایمیجی بسازید که براساس ایمیج سیستم عامل Ubuntu باشد؛ اما وب‌سرور Apache و برنامه کاربردی شما به همراه تنظیمات مربوطه نیز بر روی آن نصب‌شده باشد.

برای ساخت ایمیج‌های سفارشی خود، شما از یک فایل به نام Dockerfile استفاده می‌کنید. این فایل دارای یک ساختار ساده برای تعریف مراحلی است که برای ساخت ایمیج و اجرای آن موردنیاز است. هر دستور در Dockerfile، یک لایه جدید در ایمیج نهایی ایجاد می‌کند.

6- Docker Containers

این عضو را نیز در بخش کانتینر داکر چیست توضیح دادیم اما اکنون خوب است اضافه کنیم که شما می‌توانید با استفاده از API یا ابزار خط فرمان داکر، یک کانتینر را ایجاد، اجرا، متوقف، منتقل یا حذف کنید. هم‌چنین می‌توانید یک کانتینر را به یک یا چند شبکه متصل کنید، منابعی مانند حافظه به آن اختصاص دهید و حتی براساس وضعیت فعلی یک کانتینر درحال‌اجرا، یک ایمیج جدید ایجاد کنید. هم‌چنین شما می‌توانید میزان ایزوله‌سازی کانتینرها را در بخش‌های مختلف کنترل کنید.

چرخه حیات یک کانتینر داکر شامل مراحل زیر است:

1. ساخت ایمیج: ابتدا یک Dockerfile ایجاد می‌کنید که حاوی دستورالعمل‌هایی برای ساخت ایمیج است. سپس با دستور docker build ایمیج را می‌سازید.
2. دریافت ایمیج: می‌توانید ایمیج‌های موجود را با دستور docker pull از رجیستری‌هایی مانند Docker Hub دریافت کنید.
3. ایجاد کانتینر: با دستور docker create یا docker run (که شامل create و start است) یک کانتینر از ایمیج ایجاد می‌کنید.
4. شروع کانتینر: با دستور docker start کانتینر را اجرا می‌کنید.
5. توقف کانتینر: با دستور docker stop کانتینر را متوقف می‌کنید.
6. حذف کانتینر: با دستور docker rm کانتینر را حذف می‌کنید.

انواع شبکه در داکر

داکر یک سیستم شبکه قدرتمند دارد که به کانتینرها امکان می‌دهد با یکدیگر و با دنیای خارج ارتباط برقرار کنند. انواع مختلفی از شبکه‌ها در داکر وجود دارد، ازجمله:

• شبکه پل (bridge): شبکه پیش‌فرض که کانتینرها را به شبکه داخلی متصل می‌کند.
• شبکه میزبان (host): کانتینر از شبکه میزبان استفاده می‌کند.
• شبکه هیچ (none): کانتینر هیچ دسترسی شبکه‌ای ندارد.
• شبکه‌های تعریف‌شده توسط کاربر: شبکه‌های سفارشی که می‌توانید ایجاد کنید.

برای آشنایی بیشتر با مفهوم کلی شبکه می‌توانید به مقاله شبکه کامپیوتری چیست؟ راهنمای کامل کاربرد و مزایا مراجعه کنید.

انواع نسخه‌های منتشرشده از داکر

داکر در نسخه‌های مختلفی ارائه می‌شود که هر کدام برای نیازهای خاصی طراحی شده‌اند. در این بخش می‌فهمیم که نسخههای اصلی داکر چیست و با ویژگی‌های آن‌ها آشنا می‌شویم.

۱- نسخه Docker Community Edition

Docker Community Edition (Docker CE) نسخه رایگان و متن‌باز داکر است که برای توسعه‌دهندگان و تیم‌های کوچک مناسب است. این نسخه شامل تمام ویژگی‌های اصلی داکر است و برای شروع کار با کانتینرها کافی است.

ویژگی‌های اصلی نسخه docker CE

1. رایگان و متن‌باز: می‌توانید بدون هزینه از آن استفاده کنید و درصورت‌نیاز در توسعه آن مشارکت کنید.
2. به‌روزرسانی‌های منظم: هر ماه نسخه‌های جدید با ویژگی‌ها و بهبودهای جدید منتشر می‌شود.
3. پشتیبانی از پلتفرم‌های مختلف: روی سیستم‌عامل‌های مختلف مانند لینوکس، مک و ویندوز قابل‌اجرا است.
4. پشتیبانی جامعه: از طریق انجمن‌ها و مستندات آنلاین پشتیبانی می‌شود.

Docker CE در دو کانال منتشر می‌شود:

• Stable: هر سه ماه یک بار به‌روزرسانی می‌شود و برای محیط‌های تولید مناسب است.
• Edge: هر ماه به‌روزرسانی می‌شود و شامل آخرین ویژگی‌ها است، اما ممکن است پایداری کمتری داشته باشد.

۲- نسخه Docker Enterprise Edition

Docker Enterprise Edition (Docker EE) نسخه تجاری داکر است که برای سازمان‌های بزرگ و مراکز تولید سازمانی طراحی‌شده است. این نسخه شامل تمام ویژگی‌های Docker CE به علاوه ویژگی‌های پیشرفته‌تر برای مدیریت، امنیت و توسعه بیشتر است.

ویژگی‌های اصلی نسخه docker EE

1. پشتیبانی رسمی: پشتیبانی 24/7 از طرف تیم داکر ارائه می‌شود.
2. گواهی سازگاری: با سیستم‌عامل‌ها و زیرساخت‌های خاص تست و گواهی‌شده است.
3. امنیت پیشرفته: شامل اسکن آسیب‌پذیری ایمیج‌ها، کنترل دسترسی مبتنی بر نقش (RBAC) و امضای دیجیتال ایمیج‌ها است.
4. مدیریت متمرکز: از طریق Docker Universal Control Plane (UCP)، یک رابط کاربری گرافیکی برای مدیریت کانتینرها، سرویس‌ها و کلاسترها ارائه می‌دهد.
5. رجیستری خصوصی: شامل Docker Trusted Registry (DTR) برای ذخیره و مدیریت ایمیج‌های داکر در داخل سازمان است.

Docker EE در سه سطح ارائه می‌شود:

• Basic: شامل داکر برای سازمان‌ها با پشتیبانی رسمی و گواهی سازگاری.
• Standard: شامل UCP و DTR برای مدیریت متمرکز و امنیت پیشرفته.
• Advanced: شامل ویژگی‌های پیشرفته‌تر برای مدیریت کلاسترهای بزرگ و چند منطقه‌ای.

تفاوت‌ها و ویژگی‌های هر نسخه از داکر چیست؟

ویژگی	Docker CE	Docker EE
هزینه	رایگان	پولی (براساس تعداد نود)
پشتیبانی	جامعه	رسمی (24/7)
به‌روزرسانی	ماهانه/سه‌ماهه	سه‌ماهه
امنیت پیشرفته	محدود	کامل
مدیریت متمرکز	خیر	بله (UCP)
رجیستری خصوصی	نیاز به نصب جداگانه	بله (DTR)
گواهی سازگاری	خیر	بله

بهترین منابع آموزشی برای یادگیری داکر

یادگیری داکر یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای هر توسعه‌دهنده، مهندس DevOps یا مدیر سیستم است. خوشبختانه منابع آموزشی بسیار خوبی برای شروع و تسلط بر این ابزار وجود دارد. در ادامه، لیستی از بهترین منابع را در دسته‌بندی‌های مختلف برای شما آماده کرده‌ایم.

نوع منبع	زبان	نام منبع / دوره	توضیحات کلیدی
رایگان	فارسی	آموزش داکر جادی (فرادرس/لیموناد)	یک دوره ویدیویی کلاسیک و بسیار محبوب برای شروع که مفاهیم پایه را به زبان ساده توضیح می‌دهد.
رایگان	فارسی	مستندات و مقالات سکان آکادمی	مجموعه‌ای از مقالات و آموزش‌های متنی باکیفیت برای درک عمیق‌تر مفاهیم.
رایگان	انگلیسی	Docker 101 Tutorial (سایت رسمی داکر)	بهترین نقطه شروع رسمی که به‌صورت تعاملی و گام‌به‌گام شما را با مفاهیم اصلی آشنا می‌کند.
رایگان	انگلیسی	Docker Curriculum	یک راهنمای آموزشی کامل و متنی که از مبانی تا مباحث پیشرفته‌تر را پوشش می‌دهد.
غیر رایگان	فارسی	دوره‌های جامع پلتفرم‌های آموزشی	پلتفرم‌هایی مانند وبسایت‌های آموزشی ایرانی دوره‌های پروژه‌محور و کاملی را ارائه می‌دهند که شما را برای بازار کار آماده می‌کنند.
غیر رایگان	انگلیسی	Docker Mastery by Bret Fisher (Udemy)	یکی از کامل‌ترین و پرفروش‌ترین دوره‌های ویدیویی در جهان که توسط یک Docker Captain تدریس می‌شود.
غیر رایگان	انگلیسی	Introduction to Containers (Coursera/IBM)	یک دوره آکادمیک و جامع که علاوه بر داکر، شما را با کوبرنتیز و OpenShift نیز آشنا می‌کند.

ویدئوی یوتیوب زیر نیز می‌تواند برای کسانی که به‌دنبال یادگیری اصول اولیه داکر و اهمیت آن در دنیای توسعه نرم‌افزار هستند بسیار مفید باشد.

برترین کتاب‌های یادگیری داکر

کتاب‌های زیر نیز از بهترین منابع برای یادگیری عمیق و اصولی داکر هستند:

• Docker Deep Dive نوشته Nigel Poulton: این کتاب مفاهیم داکر را از پایه تا پیشرفته پوشش می‌دهد و برای مبتدیان و متخصصان مناسب است.
• Docker in Action نوشته Jeff Nickoloff و Stephen Kuenzli: یک راهنمای عملی برای استفاده از داکر در محیط‌های واقعی که با مثال‌های کاربردی همراه است.
• Docker for Developers نوشته Richard Bullington-McGuire، Andrew K. Dennis و Michael Schwartz: این کتاب بر استفاده از داکر در فرآیند توسعه نرم‌افزار تمرکز دارد.
• The Docker Book نوشته James Turnbull: یک منبع جامع برای یادگیری داکر از صفر که مفاهیم پایه تا پیشرفته را پوشش می‌دهد.
• Docker: Up & Running نوشته Sean P. Kane و Karl Matthias: این کتاب بر جنبه‌های عملی استفاده از داکر در محیط‌های تولید تمرکز دارد.

تجربه شرکت‌های بزرگ در استفاده از داکر

داکر را می‌توان در مقیاس‌های مختلف از استارتاپ‌های کوچک تا شرکت‌های بزرگ مورد بهره‌برداری قرار داد. کمپانی‌های نام‌آشنای زیر از موفق‌ترین نمونه‌های استفاده از داکر هستند.

1. نتفلیکس: از داکر برای ساخت و استقرار میکروسرویس‌ها استفاده می‌کند که باعث افزایش سرعت توسعه شده‌است.
2. اسپاتیفای: از داکر برای استانداردسازی محیط‌های توسعه و تست استفاده می‌کند که باعث کاهش زمان توسعه و افزایش کیفیت شده‌است.
3. پی‌پال: از داکر برای مدیریت زیرساخت‌های پیچیده خود استفاده می‌کند که باعث افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش هزینه‌ها شده‌است.
4. ایربی‌ان‌بی: از داکر برای ساده‌سازی فرآیند CI/CD استفاده می‌کند که باعث افزایش سرعت تحویل و کاهش خطاها شده‌است.

تاریخچه مختصر داکر

قصه‌ی داکر از سال ۲۰۱۳ و از دل شرکت dotCloud آغاز شد. در ابتدا این ابزار برای مصارف داخلی همان شرکت توسعه داده‌شده بود و هنوز کسی نمی‌پرسید داکر چیست؟ اما پس از آنکه درهای آن به روی عموم باز شد، طولی نکشید که دل بسیاری از توسعه‌دهندگان را ربود. در سال ۲۰۱۴ و با انتشار نسخه ۱.۰، بیش از ۲.۷۵ میلیون بار دانلود شد. رقمی که در آن زمان، دهان هر شنونده‌ای را باز می‌گذاشت.

در سال ۲۰۱۶، مایکروسافت نیز با معرفی کانتینرهای اختصاصی ویندوز سرور، راه را برای پیوستن کاربران ویندوز به این قافله هموار کرد. امروزه، داکر دیگر یک ابزار جانبی نیست و به یکی از ارکان اصلی زنجیره توسعه نرم‌افزار تبدیل‌شده و میلیون‌ها توسعه‌دهنده و هزاران شرکت در سراسر جهان از آن بهره می‌برند.

اکنون سکان هدایت داکر در دستان شرکت Docker Inc قرار دارد و این پلتفرم در دو نسخه رایگان (Community Edition) و تجاری (Enterprise Edition) عرضه می‌شود. داکر به‌طورپیوسته درحال تکامل است و با دیگر بزرگان دنیای DevOps مانند Kubernetes، Jenkins و GitLab هم‌زیستی مسالمت‌آمیزی دارد.

میزان درآمد و آینده شغلی داکر در ایران (۲۰۲۵)

یادگیری یک ابزار فنی یک چیز است و آگاهی از جایگاه آن در بازار کار، چیز دیگر. اگر می‌خواهید بدانید کاربرد داکر در عمل چیست و آیا سرمایه‌گذاری زمان برای یادگیری آن، آینده شغلی شما را تضمین می‌کند یا خیر، در این بخش پاسخ سؤال خود را پیدا خواهید کرد.

سطح درآمد متخصص داکر در ایران

دانش داکر معمولاً در کنار مجموعه‌ای از مهارت‌های دیگر تعریف می‌شود و منجر به یکی از پردرآمدترین نقش‌های شغلی در حوزه فناوری ایران، یعنی مهندس DevOps می‌شود. البته برنامه‌نویسان بک‌اند (Back-End) و مدیران سیستم (SysAdmins) نیز با داشتن دانش داکر، ارزش بسیار بیشتری در بازار کار پیدا می‌کنند.

براساس آخرین گزارش‌های حقوق و دستمزد در سال ۲۰۲۵، سطح درآمد متخصصان مسلط به داکر و ابزارهای مرتبط در ایران به شرح زیر است:

• متخصص تازه‌کار (Junior DevOps):
  • سابقه کار: ۱ تا ۳ سال
  • متوسط حقوق ماهانه: بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان
• متخصص سطح متوسط (Mid-level DevOps):
  • سابقه کار: ۳ تا ۶ سال
  • متوسط حقوق ماهانه: بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون تومان
• متخصص ارشد (Senior DevOps/Architect):
  • سابقه کار: بیش از ۶ سال
  • متوسط حقوق ماهانه: از ۴۰ میلیون تومان به بالا (در شرکت‌های بزرگ و برای نقش‌های کلیدی می‌تواند به بیش از ۱۰۰ میلیون تومان نیز برسد)

مهم‌ترین اقدام برای تضمین آینده شغلی داکر

آینده شغلی داکر مانند خیلی از گرایش‌های برنامه‌نویسی، روشن و تضمین‌شده است. اما این آینده به یادگیری «اکوسیستم» اطراف داکر گره خورده‌است. امروزه مدیریت ده‌ها یا صدها کانتینر به‌صورت دستی غیرممکن است. اینجاست که ابزارهای ارکستریشن (Orchestration) اهمیت پیدا می‌کنند؛ پس مهم‌ترین گام بعدی برای آینده شغلی شما، یادگیری کوبرنتیز (Kubernetes) است.

کوبرنتیز ابزاری برای مدیریت و مقیاس‌دهی کانتینرهای داکر در سطح گسترده‌است. متخصصی که هم به داکر و هم به کوبرنتیز مسلط باشد، درحال‌حاضر و تا سال‌های آینده، جزو کمیاب‌ترین و پرتقاضاترین نیروها در بازار کار ایران و جهان خواهد بود.

نقشه راه یادگیری برای ورود به بازار کار

1. تسلط بر مفاهیم پایه لینوکس و شبکه
2. یادگیری عمیق داکر (Dockerfile, Docker Compose, Networking)
3. آشنایی با یک ابزار CI/CD (مانند GitLab CI یا Jenkins)
4. آشنایی با یک پلتفرم ابری (مانند AWS, GCP یا سرورهای ابری فردوسی)
5. یادگیری کوبرنتیز (Kubernetes) برای مدیریت کانتینرها در مقیاس بزرگ

کانتینرهای داکر را کجا و چگونه اجرا کنیم؟

حالا که می‌دانیم داکر چیست و چه کاربردهای شگفت‌انگیزی دارد، اقدام منطقی بعدی این است که بهترین محیط برای اجرای این کانتینرها را پیدا کنیم. اگرچه شما می‌توانید داکر را روی لپ‌تاپ شخصی خود اجرا کنید، اما برای استفاده حرفه‌ای و اجرای اپلیکیشن‌های واقعی (Production) به یک محیط پایدار، مقیاس‌پذیر و همیشه در دسترس نیاز دارید. توسعه‌دهندگان حرفه‌ای برای این هدف از سرور مجازی (VPS) به‌عنوان بهترین گزینه بهره می‌برند. اما چرا؟

اجرای کانتینرهای داکر در یک سرور مجازی مزایای مهمی نسبت به اجرای آن روی یک کامپیوتر عادی دارد:

• دسترسی و پایداری دائم: سرور شما در یک دیتاسنتر حرفه‌ای با اینترنت پایدار و برق دائمی قرار دارد. این یعنی اپلیکیشن شما همیشه و بدون وقفه در دسترس کاربران خواهد بود.
• منابع قدرتمند و اختصاصی: شما به منابع پردازشی (CPU و RAM) و حافظه NVMe پرسرعت دسترسی دارید که عملکرد اپلیکیشن شما را در مقایسه با یک سیستم ضعیف به شکل چشمگیری بهبود می‌بخشد.
• مقیاس‌پذیری آنی: اگر ترافیک اپلیکیشن شما زیاد شد به سادگی می‌توانید منابع سرور خود را در چند دقیقه افزایش دهید، بدون اینکه نیاز به خرید سخت‌افزار جدید داشته باشید.
• شبکه‌سازی پیشرفته: سرورهای ابری به شما امکانات شبکه‌سازی پیشرفته‌ و IP ثابت (Public IP) می‌دهند که برای در دسترس قرار دادن اپلیکیشن شما در اینترنت ضروری است.

در ابر فردوسی، ما زیرساخت سرورهای ابری خود را با درنظرگرفتن همین نیازهای توسعه‌دهندگان طراحی کرده‌ایم. هدف ما ارائه یک بستر قدرتمند و بهینه است که به شما اجازه می‌دهد با خیال راحت، تمام تمرکز خود را بر روی کاربرد داکر در برنامه نویسی و توسعه اپلیکیشن خود بگذارید و دغدغه‌ای بابت زیرساخت نداشته باشید. شما می‌توانید در کمتر از یک دقیقه و با ۱۰۰ هزارتومان اعتبار رایگانی که ما به شما هدیه می‌دهیم، سرور خود را راه‌اندازی و اولین کانتینر خود را روی آن اجرا کنید.

جمع‌بندی

یادگیری داکر یک قدم مهم در مسیر حرفه‌ای شدن در دنیای نرم‌افزار است. اگر بخواهیم مهم‌ترین مفاهیم مقاله داکر چیست را در چند نکته کلیدی خلاصه کنیم، به موارد زیر می‌رسیم:

• نکته اول: داکر مشکل «ناهماهنگی محیط‌ها» را حل می‌کند.
• نکته دوم: کانتینرها از ماشین‌های مجازی (VM) سبک‌تر و سریع‌تر هستند.
• نکته سوم: داکر یک مهارت کلیدی برای DevOps و معماری میکروسرویس است.
• نکته چهارم: اکوسیستم داکر فراتر از یک ابزار است.

آیا آماده‌اید تا با قدرت کانتینرها، فرایندهای توسعه خود را متحول کنید؟ اگر سوالی در مورد داکر دارید یا تجربه جالبی از کار با آن داشته‌اید، آن را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

سؤالات متداول