راهنمای نصب پایتون + نصب کتابخانه‌ها + دانلود

پایتون یک زبان برنامه‌نویسی ساده نیست، بلکه به‌عنوان یک اکوسیستم قدرتمند و دروازه‌ای برای ورود به هیجان‌انگیزترین حوزه‌های فناوری مانند هوش مصنوعی، تحلیل داده‌های بزرگ و توسعه وب محسوب می‌شود. اگر این جهان شما را به خود جذب کرده، نصب پایتون اولین و بنیادی‌ترین قدمی است که باید بردارید. این کار مانند پی‌ریزی ساختمان برنامه‌نویسی شما است؛ اگر درست و محکم انجام شود، می‌توانید آسمان‌خراشی از دانش و مهارت روی آن بنا کنید.

ما در این راهنما، شما را قدم‌به‌قدم در مسیر نصب و راه‌اندازی پایتون همراهی می‌کنیم. طریقه نصب پایتون، دانلود و نصب کتابخانه در پایتون تا مدیریت کتابخانه‌ها و حل مشکلات احتمالی را بررسی می‌کنیم. هدف ما این است که در انتها شما بتوانید با اطمینان کامل، محیط توسعه خود را آماده و اولین کد خود را اجرا کنید.

اگر هنوز با ماهیت این زبان قدرتمند آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به مقاله «پایتون چیست؟» بیندازید.

پیش‌از شروع نصب برنامه ی پایتون: بررسی نیازمندی‌ها و دانلود

قبل از اینکه آستین‌ها را بالا بزنیم و به سراغ نحوه نصب پایتون برویم، باید چند کار ساده اما مهم را انجام دهیم. این آماده‌سازی تضمین می‌کند که فرایند نصب، روان و بدون خطا پیش برود.

۱- اطمینان از عدم نصب پایتون روی سیستم

بسیاری از سیستم‌عامل‌ها، به‌خصوص مک و لینوکس، ممکن است نسخه‌ای از پایتون را به‌صورت پیش‌فرض نصب‌شده داشته باشند. برای جلوگیری از هرگونه تداخل، بهتر است ابتدا وضعیت فعلی سیستم خود را بررسی کنید.

کافیست بعد از بازکردن ترمینال (در مک و لینوکس) یا Command Prompt (در ویندوز)، دستور زیر را وارد کنید:

python --version
یا
python3 --version

اگر با پیامی حاوی شماره نسخه (مثلاً Python 3.12.4) مواجه شدید، یعنی پایتون از قبل روی سیستم شما نصب است. اگر پیام خطا یا ‘command not found’ دریافت کردید، یعنی مسیری تمیز و آماده برای نصب نرم افزار پایتون پیش روی شماست.

۲- نصب نسخه مناسب پایتون

قانون طلایی این است: همیشه آخرین نسخه پایدار (Stable) پایتون را نصب کنید. بنیاد نرم‌افزاری پایتون به‌طور مداوم درحال بهبود این زبان، افزودن ویژگی‌های جدید و رفع ایرادات امنیتی است. نسخه‌های جدیدتر عملکرد بهتری دارند و پشتیبانی کامل‌تری از کتابخانه‌های مدرن ارائه می‌دهند.

امروزه تمام تمرکز جامعه برنامه‌نویسی بر روی پایتون ۳ است و پایتون ۲ یک نسخه منسوخ‌شده به شمار می‌رود” بنابراین انتخاب ما همیشه یکی از آخرین نسخه‌های پایتون ۳ خواهد بود.

جدول لینک‌های دانلود مستقیم پایتون

برای سهولت کار شما، لینک‌های مستقیم دانلود نصب پایتون از وب‌سایت رسمی آن را در جدول زیر آماده کرده‌ایم. با این کار، نصب و راه اندازی پایتون برای شما بسیار ساده‌تر خواهد شد.

سیستم‌عامل	توضیحات	لینک دانلود
ویندوز	نصب‌کننده پیشنهادی برای ویندوز ۱۰ و ۱۱ (نسخه ۶۴-بیت)	دانلود پایتون برای ویندوز
مک (macOS)	نصب‌کننده رسمی برای آخرین نسخه‌های مک	دانلود پایتون برای مک
لینوکس (Linux)	در لینوکس معمولاً از مدیر بسته استفاده می‌شود، اما سورس‌کد از این صفحه قابل دریافت است.	صفحه دانلود برای لینوکس

آموزش نصب پایتون روی سیستم‌عامل‌های مختلف؛ گام‌به‌گام

اکنون که فایل مورد نیاز برای نصب python را دانلود کرده‌ایم به بخش اصلی، یعنی نصب و راه‌اندازی پایتون می‌رسیم. فرایند نصب در هر سیستم‌عامل تفاوت‌های کوچکی دارد، اما هدف نهایی یکی است: رسیدن به یک محیط پایتون تمیز و آماده برای کدنویسی. در ادامه، طریقه نصب پایتون در ویندوز و لینوکس به‌صورت تصویری و قدم‌به‌قدم شرح می‌دهیم.

آموزش نصب پایتون در ویندوز (Windows)

نصب پایتون در لپ تاپ ویندوزی به لطف نصب‌کننده (Installer) رسمی، بسیار ساده و روان است. کافیست مراحل زیر را با دقت دنبال کنید.

۱- اجرای فایل نصبی (Installer)

به پوشه دانلودهای خود بروید و روی فایل exe که دانلود کرده‌اید، دو بار کلیک کنید. با این کار، اولین صفحه نصب‌کننده پایتون نمایان می‌شود.

• اهمیت فعال‌سازی تیک Add Python to PATH

این مهم‌ترین نکته در کل فرایند نصب پایتون در ویندوز است. در پایین پنجره نصب، گزینه‌ای با عنوان Add Python to PATH وجود دارد. حتماً تیک این گزینه را فعال کنید.

چرا این کار حیاتی است؟ فعال‌کردن این گزینه به ویندوز اجازه می‌دهد تا پایتون را از هر مسیری در کامپیوتر شما شناسایی کند. اگر این تیک را نزنید، نمی‌توانید دستور python را مستقیماً در CMD اجرا کنید و با خطای معروف ‘python’ is not recognized مواجه خواهید شد. همان‌طور که در راهنماهای تخصصی مانند phoenixNAP نیز تاکید شده، این قدم کوچک از بروز بسیاری از مشکلات در آینده جلوگیری می‌کند.

پس از فعال‌کردن تیک، روی گزینه Install Now کلیک کنید تا فرایند نصب آغاز شود.

۲- تأیید نصب نرم افزار پایتون با استفاده از CMD یا PowerShell

پس از اتمام نصب پایتون، وقت آن است که از صحت عملکرد همه‌چیز مطمئن شویم. این کار از طریق نصب پایتون با cmd (یا PowerShell) قابل بررسی است.

۱. منوی استارت را باز کنید، عبارت cmd را تایپ کنید و Command Prompt را به‌اجرا درآورید.

۲. دستور زیر را برای بررسی نسخه پایتون وارد کنید:

python --version

۳. سپس دستور زیر را برای اطمینان از نصب شدن pip (مدیر کتابخانه پایتون) اجرا کنید:

pip --version

اگر در خروجی هر دو دستور، شماره نسخه مربوطه را مشاهده کردید، تبریک می‌گوییم! نصب برنامه ی پایتون روی لپ تاپ یا کامپیوتر ویندوزی شما با موفقیت به پایان رسیده‌است.

آموزش نصب پایتون در لینوکس (توزیع‌های Debian-based و Red Hat-based)

نصب پایتون در لینوکس معمولاً ساده‌تر از ویندوز است، زیرا مدیر بسته‌های داخلی (Package Managers) تمام کارها را به‌صورت خودکار انجام می‌دهد. اغلب توزیع‌های لینوکس یک نسخه از پایتون را به‌صورت پیش‌فرض دارند، اما برای اطمینان از داشتن آخرین نسخه، بهتر است آن را به‌صورت دستی نصب یا به‌روزرسانی کنید.

استفاده از مدیر بسته apt (برای اوبونتو، دبیان و…)

در توزیع‌های مبتنی بر دبیان مانند اوبونتو، از مدیر بسته apt استفاده می‌کنیم. پس‌از بازکردن ترمینال، دستورات زیر را به‌ترتیب وارد کنید:

۱- ابتدا لیست بسته‌های خود را به‌روز کنید.

sudo apt update

۲- سپس آخرین نسخه پایدار پایتون ۳ را نصب کنید.

sudo apt install python3

استفاده از مدیر بسته dnf (برای فدورا، RHEL و…)

در توزیع‌های خانواده Red Hat مانند فدورا یا CentOS، مدیر بسته dnf ابزار اصلی شماست. این روش، رویکردی استاندارد است که توسط بیشتر منابع معتبر نیز توصیه می‌شود.

۱- بسته‌های سیستم را بررسی و به‌روز کنید.

sudo dnf check-update

۲- دستور نصب پایتون ۳ را وارد کنید.

sudo dnf install python3

بررسی و تأیید موفقیت نصب پایتون

پس از اتمام کار مدیر بسته، باید نصب python را تأیید کنیم. در ترمینال لینوکس، معمولاً برای فراخوانی پایتون ۳ از دستور python3 استفاده می‌شود تا با نسخه قدیمی python2 (که ممکن است برای اسکریپت‌های سیستمی همچنان وجود داشته باشد) تداخل نکند.

دستورات زیر را اجرا کنید:

python3 --version

pip3 --version

دیدن شماره نسخه‌ها در خروجی به این معناست که نصب python در لینوکس با موفقیت انجام شده و آماده استفاده است.

نکته: در تصویر بالا ما از قبل پایتون را نصب کرده بودیم، به‌همین دلیل همراه با پیغام شماره نسخه، پیام زردرنگ، مبنی براینکه «از قبل روی سیستم شما نصب بود» را نمایش داده‌است.

مدیریت کتابخانه‌ها: دروازه ورود به ابزارهای قدرتمند

اگر پایتون را یک کارگاه مجهز در نظر بگیریم، کتابخانه‌ها (Libraries) ابزارهای تخصصی و قدرتمند آن هستند. پایتون به‌تنهایی یک زبان توانمند است، اما قدرت واقعی آن زمانی آشکار می‌شود که از کتابخانه‌هایش استفاده کنید. هر کتابخانه مجموعه‌ای از کدهای از پیش نوشته‌شده برای یک کار خاص است؛ مثلا یکی برای محاسبات ریاضی پیچیده، دیگری برای تحلیل داده و یکی هم برای ساخت شبکه‌های عصبی.

اما چگونه در پایتون کتابخانه نصب کنیم؟ خوشبختانه، فرایند نصب کتابخانه در پایتون بسیار ساده است و شما برای این کار، تنها به یک ابزار نیاز دارید: pip.

pip چیست و چرا ابزار اصلی ماست؟

pip (سرواژه Pip Installs Packages) مدیر بسته استاندارد پایتون است. به زبان ساده، pip همان کاری را برای پایتون انجام می‌دهد که «اپ استور» برای گوشی هوشمند شما انجام می‌دهد. این ابزار به شما اجازه می‌دهد تا با یک دستور ساده، هزاران کتابخانه و ابزار جانبی را از مخزن عمومی پایتون (PyPI) جستجو، دانلود و نصب کنید.

خبر خوب این است که اگر شما نصب پایتون را طبق مراحل قبلی انجام داده باشید، pip نیز به‌صورت خودکار همراه آن نصب شده و آماده استفاده است.

نحوه نصب کتابخانه در پایتون با pip

در ادامه مقاله نصب پایتون، دستور نصب چند کتابخانه بسیار محبوب و ضروری را به همراه کاربرد اصلی آن‌ها مشاهده می‌کنید. کافیست ترمینال یا CMD را باز کرده و این دستورات را وارد کنید.

۱- دستور نصب کتابخانه NumPy

کاربرد: ابزار بنیادی برای محاسبات علمی، کار با آرایه‌های چندبعدی و عملیات ریاضی پیشرفته در پایتون

pip install numpy

۲- دستور نصب کتابخانه Pandas

کاربرد: قدرتمندترین ابزار برای پاک‌سازی، دستکاری و تحلیل داده‌های ساختاریافته (مانند جداول اکسل یا دیتابیس)

pip install pandas

۳- دستور نصب کتابخانه Matplotlib

کاربرد: کتابخانه استاندارد و جامع برای خلق انواع نمودارها و مصورسازی‌های ثابت، متحرک و تعاملی

pip install matplotlib

۴- دستور نصب گتابخانه TensorFlow

کاربرد: پلتفرم متن‌باز و جامع گوگل برای ساخت و آموزش مدل‌های یادگیری ماشین و شبکه‌های عصبی عمیق

pip install tensorflow

با اجرای این چند دستور ساده، شما جعبه ابزار خود را به چند مورد از پرکاربردترین ابزارهای دنیای داده و هوش مصنوعی مجهز کرده‌اید.

مشکلات رایج نصب پایتون و راه‌حل‌های آن‌ها

فرآیند نصب پایتون معمولاً روان است، اما گاهی ممکن است با خطاهایی روبرو شوید. براساس تجربیات و راهنماهای معتبر مانند Infinitive Host، ما رایج‌ترین چالش‌ها و راه‌حل‌های آن‌ها را در جدول زیر برای شما گردآوری کرده‌ایم.

مشکل	علت	راه‌حل کاربردی
خطای ‘python’ is not recognized <br> (یا ‘pip’ is not recognized…)	این خطا تقریباً همیشه در ویندوز رخ می‌دهد و به این معناست که سیستم‌عامل نمی‌داند فایل اجرایی پایتون یا pip در کدام پوشه قرار دارد.	هنگام نصب پایتون، تیک گزینه Add Python to PATH را فراموش کرده‌اید: ۱. نصب مجدد: ساده‌ترین کار، اجرای دوباره فایل نصبی، انتخاب گزینه Modify و فعال کردن تیک Add Python to PATH است. ۲. افزودن دستی به PATH: (برای کاربران حرفه‌ای‌تر) مسیر نصب پایتون و پوشه Scripts آن را به متغیرهای محیطی (Environment Variables) ویندوز اضافه کنید.
خطای دسترسی (Permission denied) <br> (هنگام استفاده از pip install)	این مشکل در لینوکس و مک رایج‌تر است و زمانی رخ می‌دهد که شما تلاش می‌کنید یک کتابخانه را در پوشه سیستمی پایتون نصب کنید، اما دسترسی لازم (Admin/root) را ندارید.	۱- از فلگ –user استفاده کنید. این دستور، کتابخانه را در پوشه کاربری شما نصب می‌کند و نیازی به دسترسی سیستمی ندارد. pip install –user ۲- راه‌حل جایگزین (با احتیاط): ترمینال را با دسترسی sudo اجرا کنید (فقط اگر تسلط دارید). sudo pip3 install numpy
خطا در نصب یک کتابخانه خاص <br> (مانند خطای C++ build tools)	برخی کتابخانه‌ها (مخصوصاً در حوزه‌های علمی و داده) به ابزارهای جانبی مانند کامپایلرهای C++ نیاز دارند یا با نسخه‌های دیگر کتابخانه‌های نصب‌شده تداخل (Conflict) دارند.	۱- استفاده از محیط مجازی (Virtual Environment): این بهترین راه برای جلوگیری از تداخل کتابخانه‌ها است (در بخش بعدی به تفصیل آن را آموزش می‌دهیم). ۲- به‌روزرسانی pip: گاهی خودِ pip قدیمی است. آن را با دستور زیر آپدیت کنید: m pip install –upgrade۳- ۳- نصب ابزارهای تکمیلی: اگر با خطای C++ مواجه شدید، Microsoft C++ Build Tools را از سایت مایکروسافت دانلود و نصب کنید.

یک راه جذاب‌تر: برنامه‌نویسی پایتون بدون نیاز به نصب python!

تا اینجا مسیر استاندارد و کلاسیک راه‌اندازی یک محیط توسعه پایتون را با هم طی کردیم. دیدیم که فرایند نصب پایتون باوجود سادگی نسبی، می‌تواند با چالش‌هایی مانند تنظیم PATH، مدیریت دسترسی‌ها و خطاهای نصب کتابخانه‌های پیچیده همراه باشد.

اما اگر راهی وجود داشت که می‌توانستید تمام این مراحل را نادیده بگیرید و در کمتر از یک دقیقه، مستقیم به سراغ کدنویسی بروید چه؟

خسته‌اید از نصب و محدودیت سخت‌افزار؟ پس پایتون را در فضای ابری اجرا کنید

دنیای مدرن توسعه نرم‌افزار به سمت کارایی و تمرکز حرکت می‌کند. رویکرد ابری به شما اجازه می‌دهد تا انرژی خود را به‌جای درگیر شدن با فرآیندهای نصب پایتون و پیکربندی، مستقیماً روی حل مسئله و نوشتن کد متمرکز کنید. شما به یک محیط برنامه‌نویسی قدرتمند -بدون نیاز به اشغال منابع سیستم شخصی‌تان و از هر کجا که به اینترنت دسترسی داشته باشید- متصل می‌شوید.

ژوپیتر لب ابری فردوسی: محیطی آماده برای تحلیل داده و یادگیری ماشین

ژوپیتر لب ابری فردوسی یک پلتفرم ازپیش آماده‌شده برای متخصصان داده و علاقه‌مندان به پایتون است. ما یک محیط توسعه کامل، مبتنی بر ژوپیتر لب را در اختیار شما قرار می‌دهیم که تمام ابزارهای مورد نیازتان از قبل روی آن نصب و بهینه‌سازی شده‌اند. در واقع ما تمام مراحل خسته‌کننده این مقاله را برای شما انجام داده‌ایم!

مزایای ژوپیتر لب ابر فردوسی

• شروع در چند ثانیه: تمام فرآیند دانلود، نصب و عیب‌یابی را فراموش کنید. با یک کلیک، محیط کدنویسی شما آماده است.
• کتابخانه‌های از پیش نصب‌شده: NumPy, Pandas, Matplotlib, Scikit-learn, TensorFlow و ده‌ها ابزار دیگر نصب و آماده استفاده هستند. دیگر با خطاهای نصب pip درگیر نخواهید شد.
• دسترسی به منابع قدرتمند: مدل‌های یادگیری ماشین خود را روی سرورهای قدرتمند ابری (شامل CPU و GPU) اجرا کنید، نه روی لپ‌تاپ شخصی‌تان.
• همیشه در دسترس: از هر دستگاهی (لپ‌تاپ، تبلت) و از هر کجای دنیا به پروژه‌های خود دسترسی داشته باشید.
• پرداخت به‌ازای مصرف: فقط به‌اندازه‌ای که از منابع استفاده می‌کنید، هزینه پرداخت خواهید کرد.

راهنمای نصب پایتون: سخن پایانی ابر فردوسی

در این راهنمای جامع، مسیر کامل نصب پایتون را قدم‌به‌قدم طی کردیم و دانلود نسخه مناسب برای سیستم‌عامل‌های ویندوز و لینوکس تا نصب کتابخانه در پایتون با استفاده از pip و در نهایت، بررسی و حل مشکلات رایج آن را باهم بررسی کردیم. اکنون شما دانش لازم برای راه‌اندازی یک محیط توسعه پایتون روی سیستم شخصی خود را در اختیار دارید.

بااین‌حال، دانستن مسیر سنتی یک چیز است و انتخاب بهترین راه، چیزی دیگر. بااینکه راه‌اندازی نرم‌افزار کدنویسی روی سیستم یک مهارت ارزشمند است، اما برای شروع سریع پروژه‌ها، تمرکز کامل روی کدنویسی و فرار از چالش‌های پیکربندی، استفاده از پلتفرم‌های ابری مانند ژوپیتر لب ابری فردوسی بدون شک انتخاب حرفه‌ای‌ترها است.

سؤالات متداول درباره «نصب پایتون»